Agomelatyna

Agomelatyna (łac. agomelatinum) to organiczny związek chemiczny, który działa jako dysinhibitor noradrenaliny i dopaminy (NDDI). Opracowany w 2005 roku, jest syntetyczną pochodną melatoniny, stosowaną jako lek przeciwdepresyjny.

Mechanizm działania

Agomelatyna działa jako agonista receptorów melatoninowych MT1 oraz MT2, a także jako antagonista receptorów serotoninowych 5-HT2C. Przywraca rytm dobowy, przyspiesza zasypianie oraz zmniejsza temperaturę ciała.

Dzięki działaniu antagonizującym wobec receptorów 5-HT2C, agomelatyna stymuluje uwalnianie noradrenaliny i dopaminy, głównie w korze przedczołowej, co czyni ją dysinhibitorem tych neuroprzekaźników. Lek nie wpływa na pamięć ani nie zakłóca fazy czuwania w ciągu dnia. U pacjentów z depresją agomelatyna skraca czas potrzebny do zaśnięcia oraz wydłuża sen wolnofalowy, nie mając wpływu na fazę REM. Nie wpływa na wychwyt zwrotny neuroprzekaźników, nie jest inhibitorem MAO i nie wykazuje powinowactwa do receptorów α-adrenergicznych, β-adrenergicznych, histaminowych, cholinergicznych, dopaminergicznych ani benzodiazepinowych. W odróżnieniu od wielu innych leków przeciwdepresyjnych, agomelatyna nie powoduje problemów z funkcjami seksualnymi ani objawów odstawiennych po nagłym przerwaniu terapii i nie wykazuje właściwości uzależniających.

Farmakokinetyka

Agomelatyna szybko wchłania się z przewodu pokarmowego, osiągając maksymalne stężenie w osoczu po około 1-2 godzinach. Jej dostępność biologiczna jest jednak niska (poniżej 5%) i zależy od czynników osobniczych, w tym płci (wyższa biodostępność u kobiet). Spożycie pokarmu nie wpływa na farmakokinetykę agomelatyny. Lek wiąże się z białkami osocza w 95%. Agomelatyna jest szybko metabolizowana w wątrobie, głównie przez CYP1A2, a powstałe metabolity, głównie pochodne hydroksylowe i demetylowe, są nieaktywne farmakologicznie. Okres półtrwania wynosi 1-2 godziny, a 80% sprzężonych metabolitów wydalane jest z moczem.

Wskazania

Agomelatyna jest wskazana w leczeniu dużych epizodów depresyjnych u osób dorosłych.

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na agomelatynę lub jakiekolwiek inne składniki preparatu
marskość wątroby lub inne aktywne schorzenia tego organu
jednoczesne stosowanie silnych inhibitorów izoenzymu CYP1A2 (np. fluwoksaminy, cyprofloksacyny)
podeszły wiek oraz zaburzenia otępienne

Ostrzeżenia specjalne

Po wprowadzeniu agomelatyny do obrotu zgłaszano u pacjentów przypadki uszkodzenia wątroby, w tym niewydolność tego organu, z niektórymi przypadkami kończącymi się zgonem lub przeszczepem wątroby u osób z czynnikami ryzyka. Odnotowano także wzrost aktywności enzymów wątrobowych powyżej 10-krotności górnej granicy normy, zapalenie wątroby oraz żółtaczkę. Jeśli wartości enzymów trzykrotnie przekraczają normę, należy przerwać leczenie agomelatyną.

Agomelatyny nie powinno się stosować w leczeniu depresji u pacjentów poniżej 18. roku życia, ponieważ badania kliniczne wskazują na zwiększone ryzyko myśli i prób samobójczych oraz agresji w tej grupie wiekowej.

Należy zachować ostrożność w przypadku pacjentów z historią manii lub hipomanii. Agomelatyna, jak inne leki przeciwdepresyjne, może w początkowej fazie leczenia nasilać myśli samobójcze oraz prowadzić do prób samobójczych i samookaleczeń. Warto poinformować bliskich pacjenta o konieczności bacznej obserwacji jego stanu oraz zgłaszania wszelkich niepokojących objawów lekarzowi prowadzącemu.

Interakcje

Fluwoksamina i inne silne inhibitory CYP1A2 mogą hamować metabolizm agomelatyny, co prowadzi do znacznego zwiększenia jej ekspozycji. W związku z tym nie zaleca się jednoczesnego stosowania tych leków z agomelatyną. Estrogeny mogą znacznie zwiększać biodostępność agomelatyny, podobnie jak inne umiarkowane inhibitory CYP1A2 (np. propranolol, grepafloksacyna, enoksacyna). Należy zachować ostrożność przy przepisywaniu agomelatyny z wymienionymi lekami. W trakcie terapii agomelatyną nie należy spożywać alkoholu, a palenie tytoniu obniża biodostępność tego leku.

Działania niepożądane

Do najczęstszych działań niepożądanych należą zawroty głowy, senność lub bezsenność, migreny, objawy ze strony przewodu pokarmowego (nudności, biegunka, zaparcia, bóle brzucha), nadmierna potliwość, bóle pleców, zmęczenie, zwiększenie aktywności aminotransferaz, niepokój i lęk. Rzadziej występują pobudzenie, drażliwość, agresja, dziwne sny oraz koszmary senne, a także objawy fizyczne, takie jak reakcje skórne i zaburzenia widzenia. Rzadko mogą wystąpić manie, hipomanie, omamy, wysypki, obrzęki oraz zapalenie wątroby i inne zaburzenia funkcjonowania tego organu.

Preparaty

W Polsce do obrotu dopuszczone są następujące preparaty zawierające agomelatynę (stan na listopad 2024): Agolek, Agomelatine Adamed, Agomelatine G.L. Pharma, Agomelatine NeuroPharma, Agomelatine +pharma, Agomelatyna Egis, Lamegom, Sedival, Thymanax, Valdoxan.