Agnieszka z Poitou
Agnieszka z Poitou, znana również jako cesarzowa Agnieszka, urodziła się w 1025 roku i zmarła 14 grudnia 1077 roku w Rzymie. Była córką księcia Akwitanii, Wilhelma V Wielkiego, oraz jego żony Agnieszki, która była córką księcia Burgundii, Otto Wilhelma.
Małżeństwo i potomstwo
Agnieszka została drugą żoną Henryka III, cesarza rzymskiego (ur. 29 października 1017, zm. 5 października 1056), którego poślubiła 21 listopada 1043 roku w Besançon. Henryk był synem cesarza Konrada II oraz Gizeli, córki księcia Szwabii, Hermana II. Wspólnie mieli sześcioro dzieci:
- Adelajda Szwabska (1045 – 11 stycznia 1096), ksieni w Gandersheim i Quedlinburgu
- Gizela (1047 w Rawennie – 6 maja 1053)
- Matylda (październik 1048 – 12 maja 1060), żona Rudolfa von Rheinfeld
- Henryk IV (11 listopada 1050 – 7 sierpnia 1106), cesarz rzymski
- Konrad II (wrzesień/październik 1052 – 10 kwietnia 1055), książę Bawarii
- Judyta Maria Szwabska (1054 – 14 marca po 1105), żona króla Węgier Salomona i księcia polskiego Władysława I Hermana
Regencja i późniejsze życie
Po śmierci męża, w latach 1056–1068, Agnieszka pełniła funkcję regentki Świętego Cesarstwa Rzymskiego, aż do osiągnięcia pełnoletności przez swojego syna, Henryka IV. Jej głównym doradcą był Henryk, biskup augsburski, którego postępowanie budziło powszechną niechęć i podejrzenia o nieodpowiednie relacje z cesarzową. Niezdecydowana polityka Agnieszki w stosunku do niemieckich książąt przyczyniła się do osłabienia Rzeszy. Krótko po Świętach Wielkanocnych 1062 roku została usunięta z władzy przez arcybiskupa Kolonii, Annona II, oraz arcybiskupa Hamburga-Bremy, Adalberta, którzy porwali jej syna. Bez syna, Agnieszka utraciła swoją pozycję polityczną i była zmuszona do ustąpienia. W 1065 roku udała się do Rzymu, gdzie pod koniec swojego życia zdołała doprowadzić do pojednania między swoim synem a jego przeciwnikami.
Ocena postaci
Początkowo historycy uznawali Agnieszkę z Poitou za słabą władczynię. Marie Luise Buhlst-Thiele interpretuje jej poświęcenie dla religii jako oznakę słabości, podczas gdy Wilhelm von Giesebrecht opisuje ją jako osobę niezdecydowaną i bojaźliwą, wspominając o niej jedynie w kontekście silnego męża, cesarza Henryka III.
Jednak w ciągu ostatnich dwudziestu lat opinie historyków na temat Agnieszki uległy znacznym zmianom. W szczególności dwóch badaczy poświęciło jej tematykę większej uwagi. Tilmann Struve zauważył, że wstąpienie cesarzowej do zakonu nie było bezpośrednią reakcją na bunt możnowładców w Kaiserswerth (gdzie porwano jej syna), a podróż Agnieszki do Rzymu miała miejsce dopiero w 1065 roku. To może sugerować, że cesarzowa nie zrezygnowała z odpowiedzialności i starała się utrzymać swoją pozycję regentki tak długo, jak to było możliwe.
Mechtild Black-Veldtrup również opublikowała studium na podstawie krytyki źródeł dotyczące Agnieszki z Poitou, w którym uwzględniła wiele nowych odkryć, zmieniając obraz tej postaci. Niemniej jednak, wiele faktów z jej życia, zwłaszcza kwestia przewrotu w Kaiserswerth, pozostaje nadal niejasnych.