Agnieszka wrocławska (urodzona prawdopodobnie w latach 1230-1236, zmarła 14 maja po 1277) to księżniczka śląska z rodu Piastów, cysterka w Trzebnicy oraz ksieni klasztoru w latach 1269/1272–1278.
Była córką księcia Henryka II Pobożnego oraz Anny, córki króla Czech Przemysła Ottokara I.
Życiorys
Dokładna data urodzenia Agnieszki nie jest znana, ale najprawdopodobniej przyszła na świat między 1230 a 1236 rokiem. Urodziny przed 1230 wydają się mało prawdopodobne, ponieważ w przeciwnym razie powinna być wspomniana w Żywocie św. Jadwigi (napisanym w 1300), w opisie życia swojej babki, Jadwigi Śląskiej, która przebywała w tym klasztorze do śmierci w 1243. Z kolei narodziny po 1236 są wykluczone, gdyż najpóźniej w 1248 roku została zakonnicą, co oznacza, że musiała osiągnąć wiek 12 lat, zgodnie z obowiązującym wówczas prawem kanonicznym. Rodzicami Agnieszki byli Henryk II Pobożny i Anna Przemyślidka. Uznawana jest za jedno z młodszych dzieci tej pary. W Genealogii św. Jadwigi została wymieniona jako druga wśród córek księcia śląskiego, ale w historiografii przyjmuje się, że była młodsza od sióstr, które wyszły za mąż: Gertrudy, Konstancji i Elżbiety. Wśród dzieci Henryka Pobożnego i Anny zajmuje umownie ósme miejsce pod względem wieku, między Konradem I a Władysławem. Otrzymała imię, które nosiły wcześniej cztery kobiety związane z linią Piastów: praprababkę Agnieszkę, żonę protoplasty Piastów śląskich Władysława Wygnańca, prababkę Agnieszkę, matkę Jadwigi Śląskiej, ciotkę Agnieszkę, siostrę jej ojca, oraz ciotkę Agnieszkę, siostrę jej matki.
Na czas wychowania została oddana do klasztoru cysterki w Trzebnicy, którego ksienią była jej ciotka Gertruda. W Trzebnicy na jej wychowanie wpływ miała babka, Jadwiga Śląska, żyjąca pobożnym życiem. Możliwe, że podobnie jak jej siostra Elżbieta, została zabrana z klasztoru przez brata Bolesława Rogatkę w celu wydania jej za mąż z powodów politycznych. Plan małżeński jednak nie doszedł do skutku, więc Agnieszka wróciła do Trzebnicy.
Cysterką w Trzebnicy została najpóźniej w 1248 roku. W tym czasie jako zakonnica towarzyszyła ciotce Gertrudzie w podróżach do książąt, z którymi łączyły je więzy krwi, starając się uzyskać przywileje i darowizny dla klasztoru. Wstawiennictwo dla zgromadzenia Agnieszka uzyskała również na zjeździe pod Dankowem w 1262 roku (w tym także od księżnej Kingi), co potwierdza dokument księcia Bolesława Pobożnego. W 1267 lub 1268 wzięła udział w translacji swojej babki Jadwigi Śląskiej. Między 1269 a 1272 objęła stanowisko ksieni klasztoru. Jak wynika z uchwały kapituły generalnej z 1278 roku, miało to miejsce wbrew jej woli, pod groźbą nałożenia na nią kar zakonnych. Nie jest pewne, czy była bezpośrednią następczynią ciotki Gertrudy, która zmarła najwcześniej 30 grudnia 1268, czy też, jak sugeruje literatura, była drugą po niej opatką, po Petroneli. Pomimo cysterskich statutów, posiadała osobiste dochody, o czym świadczy list papieża Grzegorza X z 2 stycznia 1273 roku, w którym występuje jako ksieni trzebnicka. W 1278 roku zrezygnowała z pełnionej funkcji, jednak jako wnuczka fundatorów klasztoru zastrzegła sobie kontrolę nad jego majątkiem.
Dalsze losy Agnieszki pozostają nieznane. Zmarła najprawdopodobniej 14 maja, lecz dokładny rok nie jest znany. Ostatni raz pojawia się w źródłach w 1278 roku, co pozwala datować jej śmierć na ten rok lub rok następny. Została pochowana w klasztorze w Trzebnicy.
Przypisy
Bibliografia
Literatura podstawowa
Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, wyd. II, Wydawnictwo Avalon, Kraków 2007, ISBN 978-83-60448-28-1, s. 44, 130–133, tabl. I/2.
Jurek T., Agnieszka, [w:] K. Ożóg, S. Szczur (red.), Piastowie. Leksykon biograficzny, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1999, ISBN 83-08-02829-2, s. 418.
Kozłowska-Budkowa Z., Agnieszka, [w:] W. Konopczyński (red.), Polski Słownik Biograficzny, t. I, Polska Akademia Umiejętności, Kraków 1935, s. 31.
Literatura dodatkowa
Jasiński K., Genealogia św. Jadwigi. Studium źródłoznawcze, [w:] H. Chłopocka (red.), Mente et litteris. O kulturze i społeczeństwie wieków średnich, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, Poznań 1984, ISSN 0554-8217, s. 195–204 (tekst w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej).