AGM-65 Maverick

AGM-65 Maverick

AGM-65 Maverick to pocisk rakietowy klasy powietrze-ziemia lub powietrze-woda, który zaliczany jest do broni precyzyjnego rażenia. Jest naprowadzany lub samonaprowadzający się, stworzony z myślą o eliminacji różnorodnych celów, takich jak ciężka broń, pojazdy, budynki, umocnienia, a także okręty nawodne. Pocisk dostępny jest w wielu wersjach, które różnią się metodą naprowadzania oraz wielkością i typem głowicy bojowej.

Historia

Prace nad pociskiem Maverick rozpoczęły się w 1965 roku, aby zastąpić wcześniejsze AGM-12 Bullpup, które miały słabe osiągi. Firmy Rockwell i Hughes stworzyły projekty pocisku, które zostały oznaczone jako ZAGM-65A Maverick. W 1968 roku rozstrzygnięto przetarg, w którym zwyciężył Hughes. Pierwszy prototyp, oznaczony jako XAGM-65A, został wystrzelony we wrześniu 1969 roku, a wersja z systemem naprowadzania uzyskała swoje pierwsze trafienie w grudniu tego samego roku. W sierpniu 1972 roku dostarczono pierwszą partię seryjną pocisków AGM-65A dla Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych (USAF).

Wersje pocisków Maverick

AGM-65A

Pierwsza wersja produkcyjna pocisku, naprowadzana telewizyjnie. Napędzany silnikiem rakietowym na paliwo stałe Thiokol TX-481, pocisk miał głowicę burząco-kumulacyjną o masie 57 kg z zapalnikiem uderzeniowym. Naprowadzanie odbywało się przez zaznaczenie celu przez pilota samolotu nosiciela za pomocą kamery systemu WDU-20/B, a następnie wystrzelenie pocisku. Systemy naprowadzające porównywały obraz celu z zapisanym w pamięci. Dokładność trafienia wynosiła 1,5 metra, a maksymalny zasięg odpalenia wynosił 3-4 km, mimo że silnik mógł osiągnąć donośność ponad 20 km.

AGM-65B

W wyniku małej rozdzielczości obrazu przekazywanego z kamery, w 1975 roku opracowano ulepszoną wersję systemu naprowadzającego, która zwiększała rozdzielczość obrazu. Nowy pocisk, oznaczony jako AGM-65B, znany również jako Scene Magnification Maverick, zwiększył zasięg do 8-12 km. Produkcję wersji AGM-65A i AGM-65B zakończono w 1978 roku po wyprodukowaniu ponad 35 tysięcy pocisków.

AGM-65C

Pocisk AGM-65C był przeznaczony dla Korpusu Piechoty Morskiej Stanów Zjednoczonych (USMC) i charakteryzował się półaktywnym naprowadzaniem laserowym oraz większą głowicą o masie 113 kg. Rozwój rozpoczęto w 1978 roku, ale z powodu wysokich kosztów projekt przerwano. Ostatecznie przyjęto do uzbrojenia naprowadzaną laserowo wersję AGM-65E.

AGM-65D

AGM-65D IIR Maverick był rozwinięciem wersji AGM-65A z systemem WGU-10/B, który przekazywał obraz w podczerwieni. System naprowadzający był również stosowany w bombach szybujących GBU-15 i pocisku AGM-84E SLAM. Dzięki temu zasięg skutecznego namierzania wzrósł dwukrotnie w porównaniu do AGM-65A, a pocisk mógł być używany w nocy oraz w trudnych warunkach atmosferycznych. Prace rozwojowe rozpoczęto w 1977 roku, a pierwsza partia trafiła do USAF w październiku 1983. Zmodernizowana wersja AGM-65D-2 miała szybszą głowicę naprowadzającą, co umożliwiało skuteczne atakowanie celów ruchomych.

AGM-65E

Po zakończeniu prac nad AGM-65C, rozpoczęto projekt AGM-65E Laser Maverick z laserowym systemem naprowadzającym WGU-9/B oraz cięższą głowicą odłamkowo-burzącą o masie 136 kg. Naprowadzanie polegało na oświetleniu celu desygnatorem laserowym. AGM-65E wszedł do służby w 1985 roku, a wersja ćwiczebna to CATM-65E. Powstała także lekko zmodernizowana wersja AGM-65E2 (znana jako AGM-65L), a pierwsze bojowe użycie miało miejsce w październiku 2011 roku.

AGM-65F

Wersja AGM-65D IIR Maverick stworzona dla Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych. Pocisk miał systemy naprowadzające identyczne jak w AGM-65D oraz silnik rakietowy z AGM-65E. Zainstalowano także system zabezpieczający w celu zwiększenia bezpieczeństwa na okręcie. Oprogramowanie systemu naprowadzającego zostało zaktualizowane, aby dostosować je do działania przeciwko celom nawodnym. Wersja ćwiczebna to CATM-65F.

AGM-65G

Ulepszona wersja AGM-65D dla USAF, która miała większą głowicę jak AGM-65E/F, przeznaczona do eliminacji umocnionych celów. AGM-65G został wyposażony w nowy cyfrowy autopilot oraz system naprowadzający, co pozwoliło na wybór niższej trajektorii lotu, aby uniknąć przesłonięcia celu przez chmury. Pocisk wszedł do służby w 1989 roku, a wersja AGM-65G-2 miała zmodyfikowane oprogramowanie oraz szybszy system naprowadzający.

AGM-65H

Ze względu na problemy z odczytem obrazu z pocisków AGM-65D w warunkach pustynnych, wprowadzono nowe systemy naprowadzające z matrycą CCD. Opracowany przez Raytheon system charakteryzował się lepszą rozdzielczością i zdolnością do namierzania z większej odległości. Pociski AGM-65B/D z nowym systemem naprowadzającym otrzymały oznaczenie AGM-65H. Plany modernizacji wszystkich pocisków starszych wersji do standardu AGM-65H zostały jednak porzucone na rzecz nowej wersji AGM-65K.

AGM-65J

Oznaczenie pocisków AGM-65F używanych przez US Navy, które przeszły modernizację systemu naprowadzającego z matrycą CCD. Nie jest znana dokładna liczba pocisków zmodernizowanych do tego standardu.

AGM-65K

Zmodernizowana wersja AGM-65G z systemem naprowadzającym opartym na matrycy CCD. Około 2500 pocisków zostało przebudowanych do tego standardu.

AGM-65L

W połowie lat 90. firma Raytheon zaproponowała rozwój pocisku Maverick o nazwie Longhorn (AGM-65L). Pocisk miał być wyposażony w system data-link, umożliwiający wybór celu po wystrzeleniu, oraz dwustopniową jednostkę napędową. Przewidywano również zainstalowanie systemu nawigacyjnego GPS/INS oraz radaru milimetrowego lub systemu naprowadzania w podczerwieni. AGM-65L nie został jednak wyprodukowany z powodu braku zainteresowania ze strony sił zbrojnych.

Do momentu zakończenia produkcji w 1999 roku, wyprodukowano ponad 75 tysięcy pocisków Maverick różnych typów dla amerykańskich sił zbrojnych oraz kontrahentów zagranicznych.

Platformy przenoszenia

Pocisk AGM-65 Maverick może być transportowany przez wiele typów samolotów. Głównymi nosicielami są amerykańskie F-16 Fighting Falcon oraz A-10 Thunderbolt II. Możliwe jest również wyposażenie innych maszyn, takich jak A-4 Skyhawk, A-6 Intruder, A-7 Corsair II, AV-8B Harrier II, F-4 Phantom II, F-5E/F Tiger II, F-15E Strike Eagle, F/A-18 Hornet, F-111 Aardvark, P-3 Orion oraz śmigłowce AH-1 Cobra i SH-2G Seasprite. Poza USA pociski Maverick zostały zintegrowane z brytyjskimi Harrier GR7, koreańskimi T-50 Golden Eagle, niemieckimi Panavia Tornado, szwedzkimi JAS 39 Gripen, europejskim Eurofighter oraz jugosłowiańskimi J-22 Orao.

Bibliografia

E.F. Rybak, Jerzy Gruszczyński. Maverick i Paveway – proste, sprawdzone i efektywne. „Nowa Technika Wojskowa”. 2000. nr 12. s. 22-26. ISSN 1230-1655.