AGM-154 JSOW

AGM-154 JSOW (ang. Joint Standoff Weapon) to bomba szybująca, która należy do kategorii broni precyzyjnego rażenia, zdolna do dokładnego atakowania celów naziemnych. Oznaczenie AGM, które pochodzi od ang. Air-to-Ground Missile, odnosi się do pocisku rakietowego, a jego przyznanie było związane z planowanym dodaniem systemu napędowego, co miało znacząco zwiększyć zasięg bomby.

Historia

W 1986 roku US Navy zainicjowała program AIWS (ang. Advanced Interdiction Weapon System), którego celem było opracowanie nowej precyzyjnie naprowadzanej broni krótkiego zasięgu, zdolnej do rażenia celów z odległości większej niż zasięg obrony powietrznej przeciwnika. Program ten miał na celu zastąpienie dotychczas używanych naprowadzanych laserowo bomb systemu Paveway, a także AGM-123 Skipper II i AGM-65E Maverick. Kluczowym warunkiem wprowadzenia nowego uzbrojenia była implementacja zdolności wystrzel i zapomnij, co oznaczało, że broń nie wymagała dalszego naprowadzania po wystrzeleniu, takiego jak podświetlenie laserowe czy radiowe. Rozwiązaniem spełniającym te wymagania okazał się projekt firmy Texas Instruments (obecnie Raytheon), a produkcję pierwszej wersji bomby, oznaczonej jako AGM-154A, rozpoczęto w czerwcu 1992 roku. W tym samym czasie USAF, prowadzące równoległy program budowy podobnej broni, postanowiły współpracować z US Navy, co zaowocowało wspólnym programem JSOW.

Broń JSOW miała być tania, lekka i posiadać minimalny zasięg działania wynoszący około 9 km przy zrzucie z niskiego pułapu. Umożliwiono również namierzanie celu po zrzucie, co pozwoliło na uniknięcie ujawnienia pozycji samolotu-nosiciela podczas ataku. Wymagano także opcji cichego startu, co oznaczało, że system napędowy, jeżeli kiedykolwiek zostanie dodany, miał być uruchamiany z opóźnieniem. Nowa broń miała być przeznaczona do niszczenia różnych celów, dlatego konieczne było wyposażenie jej w różnorodne głowice bojowe, od kasetowych do zwalczania celów na dużych obszarach, po kumulacyjne do eliminacji umocnionych obiektów. Opracowana przez Texas Instruments, broń była bombą szybującą bez własnego napędu, wyposażoną w głowicę naprowadzającą z dwoma systemami nawigacyjnymi: bezwładnościowym INS oraz satelitarnym GPS.

Pierwszy zrzut bomby AGM-154A miał miejsce w grudniu 1994 roku, a jej wprowadzenie do służby w US Navy nastąpiło w lutym 1997 roku. Produkcję masową AGM-154 rozpoczęto w 1999 roku.

AGM-154A

Pierwsza wersja bomby JSOW była wyposażona w rozkładane skrzydła oraz ogonowe powierzchnie sterujące w kształcie krzyża, a także dwa dodatkowe małe stery poziome. Zasięg szybowania tej bomby wynosi 28 kilometrów przy zrzucie z niskiego pułapu oraz 74 kilometry z wysokiego pułapu, a jej dokładność trafienia to maksymalnie 3 metry od celu. W jej kadłubie znajduje się 145 bombek BLU-97/B CEM, każda o masie 1,54 kg, z głowicami kumulacyjno-zapalającymi, przeznaczonymi do niszczenia różnych celów, w tym słabo opancerzonych. Wersja ćwiczebna tej bomby nosi oznaczenie DATM-154A.

AGM-154B

W tej wersji bomby zastosowano 6 wyrzutników BLU-108/B, które zawierały cztery naprowadzane termicznie bombki przeciwpancerne. Każda bombka ma postać walca, który szybuje w powietrzu, przeszukując powierzchnię ziemi za pomocą sensora podczerwieni. Kiedy cel zostaje namierzony, ładunek kumulacyjny eksploduje, wystrzeliwując pocisk w kierunku górnej części celu, która zazwyczaj jest najsłabiej opancerzona. Ta wersja bomby została opracowana dla USAF, jednak po rezygnacji Sił Powietrznych z projektu, US Navy nie zdecydowała się na jej wprowadzenie do produkcji. Ostatecznie AGM-154B nie jest produkowana, a USAF wycofały się z projektu po przyjęciu w zamian CBU-115/B, która zawiera 10, a nie 6 wyrzutników BLU-108/B.

AGM-154C

Bomba AGM-154C została dodatkowo wzbogacona o głowicę naprowadzającą na podczerwień oraz dwustopniową głowicę bojową BROACH, przeznaczoną do niszczenia silnie opancerzonych obiektów. Produkcję masową tej broni rozpoczęto 29 grudnia 1999 roku. W czerwcu 2000 roku producent AGM-154C otrzymał zlecenie na opracowanie ulepszonego systemu nawigacyjnego, odpornego na zakłócenia sygnałów GPS, oraz na obniżenie kosztów jednostkowych broni. Bomba ta, oznaczona jako JSOW Block II, ma wejść do produkcji prawdopodobnie w marcu 2007 roku.

AGM-154 JSOW jest wykorzystywana jako uniwersalny nośnik różnych głowic, a jej systemy elektroniczne są skonstruowane w formie modułów, co ułatwia ich ewentualną modernizację i przystosowanie do różnych zadań. Dodatkowo opracowano wariant JSOW z bombą burzącą BLU-111/B o masie 225 kg, przeznaczoną na eksport, czasami oznaczaną jako AGM-154A-1.

Kolejna wersja bomby, oznaczona jako JSOW Block III, jest w fazie projektowania i będzie posiadać zdolność atakowania celów ruchomych oraz korygowania lotu za pomocą łącza radiowego.

AGM-154D/E

W 1995 roku przeprowadzono testy z bombami JSOW wyposażonymi w silnik turboodrzutowy Williams WJ24-8 w ramach konkursu na broń dla brytyjskich sił zbrojnych, który ostatecznie wygrała inna konstrukcja. Zasięg bomby z napędem wynosił około 220 km, jednak z powodu braku zapotrzebowania ze strony amerykańskich sił zbrojnych na wersję z napędem, produkcja seryjna nie została uruchomiona. Oznaczenia AGM-154D i AGM-154E zostały w 2000 roku zarezerwowane dla napędzanych wersji odpowiednio AGM-154A i AGM-154C.

Użytkownicy

Obecnie bomby JSOW są wykorzystywane jedynie przez amerykańskie siły zbrojne, jednak podpisano już kontrakty na dostawę tego uzbrojenia dla Turcji i Grecji, które planują zainstalować je w swoich wielozadaniowych myśliwcach F-16 Fighting Falcon. Dodatkowo Singapur zamówił bomby JSOW dla swoich F-15E Strike Eagle.

Siły zbrojne Stanów Zjednoczonych używają do przenoszenia bomb JSOW następujących samolotów: F-15E Strike Eagle, F-16 Fighting Falcon, F/A-18A/B Hornet, F/A-18E/F Super Hornet, F-35 Lightning II, B-1 Lancer, B-2 Spirit oraz B-52 Stratofortress.