Aglomeracja Tarnowska
Aglomeracja tarnowska to obszar w województwie małopolskim, który obejmuje miasto centralne, czyli Tarnów, oraz okoliczne gminy o charakterze zurbanizowanym. W skład tej aglomeracji wchodzi 12 gmin powiatu tarnowskiego, a całkowita liczba mieszkańców wynosi około 260 tysięcy.
Definicje Aglomeracji
Wyróżniamy dwa rodzaje definicji:
Geograficzna
Definicja geograficzna odnosi się do gęsto zabudowanego obszaru wokół Tarnowa, który charakteryzuje się wyraźnym miejskim oraz podmiejskim stylem zabudowy. W obrębie tego terenu znajduje się około 170 tysięcy mieszkańców, zlokalizowanych w obszarze Tarnowa, Zbylitowskiej Góry, Zgłobic, Koszyc, Rzuchowej, Woli Rzędzińskiej, Wałek, Brzozówki, Ostrowa, Wierzchosławic, Kępy Bogumiłowickiej, Gosławic oraz Błonia. Druga strefa obejmuje przedmieścia, które są zdominowane przez mniej gęstą zabudowę jednorodzinną, w skład której wchodzą inne silnie zurbanizowane obszary sąsiadujących gmin. Razem te tereny tworzą obszar zamieszkany przez około 260 tysięcy osób. Ta definicja została przyjęta w wersji eksperckiej Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju do 2030 roku.
Administracyjna
W definicji administracyjnej aglomeracja obejmuje Tarnów oraz sąsiadujące gminy, które tworzą miejski obszar funkcjonalny.
Historia Aglomeracji
W 1998 roku Tarnów oraz otaczające go gminy podpisały tzw. „porozumienie wierzchosławickie”, które można uznać za początek aglomeracji. Gminy, które weszły w skład porozumienia, prowadzą wspólne projekty i przedsięwzięcia, takie jak współpraca w zakresie gospodarki odpadami. W skład porozumienia wchodziły gminy: miasto Tarnów, Radłów, Wierzchosławice, Wojnicz, Żabno, Ryglice, Pleśna, Lisia Góra oraz gmina wiejska Tarnów.
W listopadzie 2006 roku, na mocy decyzji wojewody małopolskiego (zgodnie z ustawą o gospodarce wodno-ściekowej), powstała aglomeracja „Tarnów”, która obejmowała Tarnów, Wojnicz, Żabno, Skrzyszów, Lisia Góra, Wierzchosławice oraz sąsiednie miejscowości korzystające z tarnowskiej oczyszczalni ścieków. Gminy wchodzące w skład aglomeracji podjęły wspólne działania w zakresie gospodarki odpadami oraz zarządzania wodno-ściekowego. W tym samym czasie zarząd województwa przygotował nowy plan zagospodarowania przestrzennego, w którym pojawił się termin „Tarnowski obszar podmiejski”, którego granice w dużej mierze pokrywały się z granicami aglomeracji (z wyjątkiem kilku gmin).
W kwietniu 2009 roku Tarnów oraz sąsiednie gminy ustaliły wspólne zasady dotyczące utworzenia ścisłego związku międzygminnego „Aglomeracja Tarnowska”, do którego miały wejść Tarnów oraz 12 pobliskich gmin, z populacją wynoszącą 312 tysięcy mieszkańców, z czego około 160 tysięcy to ludność miejska. Do zadań aglomeracji miało należeć wspólne planowanie przestrzenne, tworzenie obszarów inwestycyjnych, realizacja polityki edukacyjnej, zarządzanie odpadami oraz gospodarką wodno-ściekową, a także rozwój komunikacji aglomeracyjnej (najprawdopodobniej w oparciu o ZKM Tarnów) oraz wprowadzenie tzw. „biletów aglomeracyjnych”.
W 2015 roku Tarnów podpisał porozumienie o współpracy z ośmioma sąsiadującymi gminami: Radłów, Wierzchosławice, Skrzyszów, Żabno, Ryglice, Lisia Góra, Wojnicz oraz Gminą Tarnów, mające na celu poprawę atrakcyjności inwestycyjnej Aglomeracji Tarnowskiej. W 2017 roku do sygnatariuszy dołączyły dwa kolejne samorządy: Tuchów oraz Pleśna, a w 2019 roku Wietrzychowice.
10 sierpnia 2021 roku rozpoczęło działalność Stowarzyszenie Aglomeracja Tarnowska, które zrzesza 17 gmin tworzących Miejski Obszar Funkcjonalny Tarnowa.