Aglomeracja rybnicko-jastrzębska
Aglomeracja rybnicko-jastrzębska, znana również jako konurbacja rybnicka, to obszar urbanistyczny w zachodniej części województwa śląskiego. W jej skład wchodzą duże miasta na prawach powiatu: Rybnik, Jastrzębie-Zdrój i Żory, a także przyległe gminy miejskie: Pszów, Radlin, Rydułtowy i Wodzisław Śląski.
Koncepcje aglomeracji
Aglomeracja według urzędu marszałkowskiego
W 2004 roku Urząd Marszałkowski województwa śląskiego zdefiniował obszary śródmiejskie aglomeracji rybnicko-jastrzębskiej, obejmujące Jastrzębie-Zdrój, Pszów, Radlin, Rybnik, Rydułtowy, Wodzisław Śląski oraz Żory. Wydział Planowania Strategicznego i Przestrzennego ocenił, że aglomeracja ta stanowi silny ośrodek gospodarczy, kulturalny i naukowy, ściśle powiązany z aglomeracją ostrawską oraz województwem opolskim.
Zauważono, że aglomeracja rybnicko-jastrzębska rozwija się w kierunku policentrycznym, z Rybnikiem jako głównym ośrodkiem, a także że liczba mieszkańców aglomeracji rośnie. Rozwija się również osadnictwo w korytarzach transportowych, które łączą aglomerację z Czechami oraz aglomeracją ostrawską poprzez dawne przejście graniczne w Chałupkach.
Strefa oceny jakości powietrza
Na podstawie Prawa ochrony środowiska określono strefę, w której dokonuje się oceny jakości powietrza, nazwaną 'aglomeracją rybnicko-jastrzębską’ (kod strefy PL.24.02.a.03). Obejmuje ona trzy miasta na prawach powiatu: Jastrzębie-Zdrój, Rybnik i Żory, włączając w to tereny powiatu wodzisławskiego i raciborskiego oraz część powiatu rybnickiego w strefie 'raciborsko-wodzisławskiej’. Strefa ta liczy około 341 000 mieszkańców.
Obszar funkcjonalny
Według urzędu marszałkowskiego
Funkcjonalnie z aglomeracją związane są przyległe gminy: Gaszowice, Jejkowice, Marklowice, Mszana oraz Świerklany, a także regionalny ośrodek Racibórz, który wspiera rozwój aglomeracji.
Według P. Swianiewicza oraz U. Klimskiej
W 2005 roku Paweł Swianiewicz oraz Urszula Klimska określili obszar metropolitalny aglomeracji rybnicko-jastrzębskiej, który w 2002 roku zamieszkiwało 507 tys. osób. Przy wyznaczaniu tego obszaru uwzględniono saldo migracji z lat 1998–2002, gęstość zaludnienia (z 2002 roku) oraz wskaźnik zatrudnienia związany z natężeniem dojazdów.
Według projektu ESPON
Na podstawie projektu ESPON, w 2002 roku obszar funkcjonalny aglomeracji (FUA, ang. Functional Urban Area) liczył 526 tys. mieszkańców.