Agis IV – Król Sparty
Agis IV (urodzony w 262 p.n.e., zmarł w 241 p.n.e.) był królem Sparty w latach 244-241 p.n.e. W tym czasie na drugim tronie spartańskim zasiadał bogaty Leonidas II (254-235 p.n.e.), ojciec Kleomenesa III (235-222 p.n.e.).
Agis był idealistą oraz rewolucjonistą, który pragnął przywrócić Sparcie jej dawną chwałę i potęgę, jaką miała za półlegendarnym królem Likurgiem. Jego zamysły obejmowały przywrócenie tradycyjnego podziału ziemi na równe działki, z których każdy obywatel miałby posiadać jedną, wprowadzenie wspólnych posiłków, które zostały zapomniane, poprawę państwowego wychowania, zniesienie długów oraz zapewnienie równości wszystkim Spartiatom. Był to plan rewolucji społecznej, który wzbudził obawy wśród bogatych i wpływowych Greków. Agis szybko zdobył poparcie swojej matki, Agesistraty, oraz babki, Archidamii, które były zamożne i miały znaczący wpływ, a także pozyskał swojego wuja, Agesilaosa.
W 243 p.n.e. przyjaciel Agisa, Lizander, został eforem i złożył wniosek o podział ziemi, który jednak został odrzucony jedną głosą przewagą. Eforowie pozbawili władzy Leonidasa II, lidera przeciwników reform Agisa. W kolejnym roku eforami zostali nowi zwolennicy Leonidasa, jednak przyjaciele Agisa usunęli ich i wyznaczyli nowych eforów, sprzyjających Agisowi, na czele z Agesilaosem.
Agis wygnano Leonidasa poza granice Sparty, do Tegei, a razem z eforami zniesiono długi. W tym czasie Aratos, strateg sojuszników Sparty, Związku Achajskiego, wezwał Agisa na pomoc przeciwko Etolom, na co król z wojskiem ruszył pod Korynt.
Podczas jego nieobecności władzę sprawował Agesilaos, który zraził do siebie wszystkich czekających na podział ziemi. Sytuację wykorzystał Leonidas, wkraczając do Sparty na czele najemników. Po powrocie Agis zrozumiał, że stoi przed wyborem: klęska jego planów lub wojna domowa. Choć miał pewność wierności swoich żołnierzy, nie zdecydował się na walkę i schronił się w świątyni Ateny, gdzie został pojmany, a następnie uwięziony i postawiony przed sądem eforów. Kiedy Agis oświadczył, że niczego nie żałuje i działał z własnej woli, został skazany na śmierć przez uduszenie. Razem z nim zamordowano jego matkę i babkę.
Agis IV jest głównym bohaterem powieści Haliny Rudnickiej pt. „Król Agis” oraz dramatu Juliusza Słowackiego „Agezylausz”.
Przypisy
Bibliografia
- Anna Świderkówna: Hellada królów
- Jean-Claude Fredouille, Guy Racher: Cywilizacje śródziemnomorskie leksykon. Katowice: Wydawnictwo Książnica, 2007, s. 54. ISBN 978-83-245-7566-4.