Agis III

Agis III – Król Sparty

Agis III z dynastii Eurypontydów (zm. 331 p.n.e.) był królem Sparty od 338 p.n.e. Był synem Archidamosa III. Na tron wstąpił 2 sierpnia, w dniu porażki Teb i Aten oraz ich sojuszników w starciu z Macedończykami pod Cheroneą.

W czasach, gdy Sparta przeżywała swoją potęgę, w okresie hegemonii w Grecji w I połowie IV w. p.n.e. po II wojnie peloponeskiej, pozostały jedynie wspomnienia. Mimo to, Sparta była jedyną polis w Grecji kontynentalnej, która nie dołączyła do Związku Korynckiego, instytucji umacniającej hegemonię Macedonii pod panowaniem Filipa II, a później Aleksandra Wielkiego. W efekcie Sparta stała się liderem opozycji antymacedońskiej, która, mimo że stłumiona, wciąż tliła się w greckich miastach i mogła w razie niepowodzeń wojennych Macedończyków wybuchnąć na nowo.

Agis III, wykorzystując zaangażowanie Aleksandra w Azji, podjął próbę podważenia macedońskiej dominacji nad Grecją. Około 334 p.n.e., na czele 8 000 greckich najemników finansowanych przez Persję, zaatakował Kretę, mając na celu skłonienie jej do przejścia na stronę Persji, co mogłoby zablokować morskie szlaki zaopatrzeniowe wojsk macedońskich.

W 332 p.n.e. Antypater, który zarządzał Macedonią i nadzorował Grecję podczas podboju Persji przez Aleksandra, musiał skoncentrować swoje siły w Tracji z powodu buntu króla Odrysów, wspieranego przez jednego z macedońskich strategów oraz finansowanego przez Ateny. Agis uznał to za korzystną okazję do zorganizowania koalicji antymacedońskiej na Peloponezie. Jednak Ateny odmówiły przystąpienia do koalicji, mimo gorących przemówień patriotycznych Demostenesa. Ateńczyków przekonał jednak Demades, zarządca funduszu widowiskowego, który zwrócił uwagę na to, że wojna oznaczałaby praktyczną likwidację funduszu, co wiązałoby się z brakiem finansowania widowisk. Do koalicji dołączyły za to polis z Elidy, Achai (z wyjątkiem Pellene) i Arkadii (z wyjątkiem Megalopolis).

W 331 p.n.e. Agis zorganizował armię liczącą około 20 000 piechoty, z czego połowę stanowili najemnicy opłacani z perskich funduszy, oraz 2 000 jazdy. Na jej czele rozbił lokalne oddziały macedońskie i obległ Megalopolis. Antypater, dostrzegając zagrożenie, skoncentrował wszystkie swoje siły i w szybkim marszu, zbierając po drodze wojska z wiernych Macedonii miast greckich, wkroczył na Peloponez. Jesienią 331 p.n.e. pod Megalopolis miała miejsce zażarta bitwa, w której Peloponezyjczycy pod dowództwem Agisa zostali pokonani przez 40 000 armię Macedończyków i ich sojuszników. Król Sparty zginął wraz z sześcioma tysiącami swoich żołnierzy. Straty po stronie macedońskiej również były znaczne. W porównaniu z wcześniejszymi bitwami wewnątrzgreckimi, jak w czasie wojen peloponeskich, których celem było głównie wykazanie przewagi, ta bitwa była niezwykle krwawa.

Niezależność Sparty dobiegła końca. Antypater wysłał do Aleksandra, przebywającego w Persepolis (330 p.n.e.), 50 Spartan jako zakładników, a Rada Związku Hellenów zwróciła się do króla, jako hegemona, o wskazówki dotyczące ukarania buntowników. Aleksander nakazał Sparcie przystąpić do Związku Korynckiego.