Aghlabidzi
Aghlabidzi to dynastia emirów, wywodząca się z arabskiego plemienia Bani Tamim, która sprawowała rządy w Ifrikijji (północna Afryka) przez około stulecie, nominalnie w imieniu kalifa abbasydzkiego, zanim została obalona przez nową siłę, Fatymidów.
Historia
W 800 roku kalif abbasydzki Harun ar-Raszid mianował Ibrahima I ibn al-Aghlaba dziedzicznym emirem Ifrikijji w odpowiedzi na chaos, który zapanował w tym regionie po upadku Muhallabidów. Aghlabidzi rządzili obszarem obejmującym wschodnią Algierię, Tunezję oraz Trypolitanię. Pomimo swojej niezależności, dynastia ta nigdy nie odrzuciła zwierzchniej władzy Abbasydów.
Nowa stolica al-Abbasijja została ustanowiona niedaleko Kairuanu, częściowo aby uniknąć opozycji ze strony malikickich prawników i teologów, którzy potępiali uznawany przez nich za bezbożny styl życia Aghlabidów oraz mieli negatywne nastawienie do nierównego traktowania muzułmańskich Berberów. W regionie utworzono dodatkowe linie obrony (ribat) w Susie i Monastyrze.
Rządy Zijadata Allaha I doprowadziły do kryzysu oraz buntu arabskich oddziałów w 824 roku, który nie został stłumiony bez wsparcia Berberów aż do 836 roku. Podbój bizantyjskiej Sycylii, rozpoczęty w 827 roku pod dowództwem Asada ibn al-Furata, był próbą utrzymania niezdyscyplinowanego wojska pod kontrolą. Proces ten przebiegał powoli i dopiero 1 sierpnia 902 roku zdobyto ostatni bizantyjski bastion, Taorminę. W X wieku miały miejsce również wyprawy łupieżcze do lądowej części Włoch. Stopniowo Aghlabidzi tracili kontrolę nad arabskimi oddziałami na Sycylii, gdzie powstała nowa dynastia, Kalbidów.
Królestwo Aghlabidów osiągnęło swój szczyt pod rządami Abu Ibrahima Ahmada (856–863). Ifrikijja stała się znaczącą siłą ekonomiczną dzięki żyznemu rolnictwu, wspartemu przez rozwinięty rzymski system nawadniający. Region ten stał się centralnym punktem handlu między światem islamskim a Bizancjum i Włochami, szczególnie w lukratywnym handlu niewolnikami. Kairuan zyskał status najważniejszego ośrodka naukowego w Maghrebie, zwłaszcza w zakresie teologii i prawa, a także stał się miejscem spotkań poetów.
Upadek Aghlabidów
Dynastia Aghlabidów zaczęła upadać pod rządami Ibrahima II ibn Ahmada (875–902). Została utracona kontrola nad Kalabrią na rzecz Bizancjum, a także musiano odpierać atak Tulunidów z Egiptu i stłumić bunt Berberów, ponosząc przy tym znaczne straty. Dodatkowo w 893 roku rozpoczęła się misja Abu Abd Allaha asz-Szi’iego wśród berberskich Kutamów, będąca częścią ruchu szyickich Fatymidów, który dążył do obalenia Aghlabidów. Ubajd Allah al-Mahdi zdobył Kairuan i Ar-Rakkadę oraz uzyskał przysięgę wierności od lokalnej ludności. W 909 roku dynastia Aghlabidów została obalona i zastąpiona przez Fatymidów.
Władcy Aghlabidzcy
- Ibrahim I ibn al-Aghlab ibn Salim (800–812)
- Abdallah I ibn Ibrahim (812–817)
- Zijadat Allah I ibn Ibrahim (817–838)
- al-Aghlab ibn Ibrahim ibn al-Aghlab (838–841)
- Muhammad I Abu al-Abbas ibn al-Aghlab (841–856)
- Abu Ibrahim Ahmad ibn Muhammad (856–863)
- Zijadat Allah II ibn Abu al-Abbas (863–864)
- Muhammad II ibn Ahmad (864–875)
- Ibrahim II ibn Ahmad (875–902)
- Abdallah II ibn Ibrahim (902–903)
- Zijadat Allah III ibn Abdallah (903–909)
Bibliografia
Andrzej Dziubiński: Historia Tunezji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1994, s. 83–87. ISBN 83-04-04044-1.
