Agha Mohammad Chan Kadżar
Agha Mohammad Chan Kadżar (farsi: محمد خان قاجار) (urodzony w 1742, zmarły w 1797) był szachem Persji i pierwszym przedstawicielem dynastii Kadżarów.
Życiorys
Urodził się jako syn lidera jednego z plemion turkmeńskich, Kadżarów. W wieku siedmiu lat został wykastrowany na rozkaz Adila Szaha, ówczesnego władcy Iranu. Mimo to, w 1758 roku stał się przywódcą swojego plemienia. W 1762 roku został ujęty przez wrogie plemię i wysłany do Szirazu jako zakładnik na dworze szacha Karim Chana. Pozostał tam do 1779 roku, kiedy to udało mu się uciec. W tym samym roku zmarł Karim Chan, co wprowadziło kraj w stan chaosu. Przez następne dziesięć lat rządziło pięciu różnych władców z dynastii Zandów.
Agha Mohammad Chan, wykorzystując panujące zamieszanie, rozpoczął rebelię, która zakończyła się jego zwycięstwem w 1794 roku. Przejęcie władzy przez Mohammada Chana przyniosło pokój oraz stabilizację, jakiej Iran nie doświadczył od czasów upadku dynastii Zandów. W 1796 roku ogłosił się Królem królów. Niestety, jego panowanie zostało naznaczone wyjątkowym okrucieństwem, z jakim sprawował władzę.
W 1794 roku pokonał swojego poprzednika, Lotf Alego Chana, zdobywając miasto Kerman. Mieszkańcy tego miasta zdecydowanie opowiadali się po stronie pokonanego władcy. Wzburzony brakiem szacunku, Mohammad Chan rozkazał ukaranie ludności. Mężczyźni zostali zabici lub oślepieni, a kobiety i dzieci sprzedane w niewolę. Kerman był następnie niszczony przez kolejne dziewięćdziesiąt dni. Sam Lotf Ali Chan został wkrótce ujęty, oślepiony własnoręcznie przez szacha, a następnie zamordowany podczas tortur.
W 1795 roku najechał Gruzję, gdyż odmówiła ona uznania jego zwierzchnictwa. Wojska perskie zniszczyły Tbilisi, a jego mieszkańcy zostali zmasakrowani. Katarzyna II wysłała w 1796 roku ekspedycję karną, jednak jej efekty były niewielkie, ponieważ jej syn, car Paweł I, zarządził wstrzymanie działań i wycofanie wojsk.
W tym samym roku zdobył region Chorasan. Władca tego obszaru, Szahruch Szah, wnuk słynnego Nadir Szaha, został poddany torturom, które doprowadziły do jego śmierci, ponieważ Mohammad Chan sądził, że zna on lokalizację legendarnego skarbu swojego dziadka.
W 1797 roku, rok po swojej koronacji, został zamordowany w mieście Szusza, w dzisiejszym Azerbejdżanie. Zgodnie z jedną z legend, w noc swojej śmierci Mohammad Chan kazał przynieść sobie melon pokrojony na kawałki. Zjadł jedną część, a drugą kazał odłożyć. Ostrzegł swoich służących, że jeśli choćby jeden kawałek zostanie zjedzony, to będą oni ścięci osobiście przez szacha. Niestety, jeden ze służących zapomniał się i zjadł kawałek owocu. Obawiając się śmierci, słudzy zabili władcę.