Agent Orange (ang. czynnik pomarańczowy, środek pomarańczowy, mieszanka pomarańczowa) to wojskowe oznaczenie preparatu fitotoksycznego, który był stosowany na szeroką skalę (około 10 milionów galonów) w trakcie wojny w Wietnamie w latach 1961–1971. Jest jednym z herbicydów zaliczanych do tzw. tęczowych herbicydów.
Składniki mieszanki pomarańczowej
- Kwas 2,4-dichlorofenoksyoctowy (2,4-D) – 50%
- Kwas 2,4,5-trichlorofenoksyoctowy (2,4,5-T) w formie estrów n-butylowych – 50%
Właściwości fizyczne i chemiczne
Agent Orange ma ciemnobrązowy kolor i oleistą konsystencję. Nie rozpuszcza się w wodzie i krzepnie w temperaturze około −40 °C. Jest bardzo lepki, co sprawia, że przed użyciem jest mieszany z olejem napędowym. Działa destrukcyjnie na gumę oraz powłoki lakiernicze.
Właściwości trujące
Preparat ten jest silnym defoliantem, który niszczy rośliny dwuliścienne, uprawy warzywne, krzewy oraz drzewa liściaste. Po około 3–4 tygodniach powoduje opadanie liści i usychanie młodych pędów drzew. Mniejsze rośliny obumierają w ciągu kilku dni. Zazwyczaj stosuje się dawki od 15 do 50 kg/ha. Rośliny trawiaste wykazują względną odporność na działanie mieszanki pomarańczowej, wymagając większych dawek do ich zniszczenia.
Wkrótce okazało się, że mieszanka pomarańczowa, jak również inne mieszanki takie jak fioletowa, różowa i zielona, były zanieczyszczone TCDD – niebezpieczną dioksyną, mającą toksyczny wpływ na zdrowie ludzi, którzy mieli z nią kontakt. Najczęściej występujące skutki wśród osób narażonych podczas wojny wietnamskiej to charakterystyczne zmiany w wyglądzie twarzy (szczególnie zauważalne u dzieci), a także zwiększona podatność na nowotwory, różne rodzaje upośledzeń oraz niedorozwój. Badania populacji narażonych na wysokie dawki dioksyn wskazują na podwyższone ryzyko wystąpienia różnorodnych schorzeń, takich jak rak czy wady genetyczne. Długoterminowe skutki niskich dawek nie zostały jednak ustalone. Mieszanki niebieska i biała również były częścią tego samego programu, jednak nie zawierały dioksyn.
Implikacje prawne
Od lat 80. XX wieku złożono kilka pozwów przeciwko firmom produkującym Agent Orange, w tym Dow Chemical i Monsanto. W 1984 roku amerykańscy weterani otrzymali 180 milionów dolarów odszkodowania. W tym samym roku weterani z Australii, Kanady oraz Nowej Zelandii uzyskali rekompensaty pozasądowe.
W 1999 roku 20 tysięcy Koreańczyków (obywateli Republiki Korei) złożyło pozew przed sądem koreańskim. W styczniu 2006 roku Koreański Sąd Apelacyjny nakazał firmom Monsanto oraz Dow Chemical wypłacenie 62 milionów dolarów rekompensaty dla około 6,8 tys. osób. Do tej pory żaden mieszkaniec Wietnamu nie otrzymał odszkodowania. 10 marca 2005 roku sędzia Jack Weinstein z Brooklyńskiego Sądu Federalnego oddalił sprawę wietnamskich poszkodowanych, którzy wytoczyli pozew przeciwko koncernom chemicznym produkującym defolianty i herbicydy.
Przypisy
Bibliografia
1000 słów o chemii i broni chemicznej: praca zbiorowa. Zygfryd Witkiewicz (red.). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07396-1. Brak numerów stron w książce
http://www.most.org.pl/zb/zb/159/korporac.htm