Agenda Gdańska
Agenda Gdańska, znana również jako Wielka Agenda Gdańska, to formalny porządek nabożeństw oraz innych posług religijnych, który obowiązywał w ewangelickich zborach Koronnych i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Jest to wydany drukiem zbiór zasad, które dotyczą trzech Kościołów reformowanych w Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Przyjęcie jednolitej formy obrzędowej
Ujednoliconą formę obrzędową zaakceptowali przedstawiciele Jednoty Małopolskiej, Jednoty Litewskiej oraz Jednoty Braci Czeskich najpierw podczas Konwokacji w Orlej w 1633 roku, a następnie, po wprowadzeniu drobnych poprawek, ostatecznie na synodzie we Włodawie w 1634 roku. Porządek ten został wydrukowany w Gdańsku w 1637 roku nakładem kalwińskiego drukarza Andrzeja Hunefelda. Głównym autorem tego jednolitego porządku był Tomasz Węgierski, superintendent Jednoty Małopolskiej. Dotyczył on jedynie polskojęzycznych zborów, podczas gdy niemieckojęzyczne korzystały z liturgii parafii w Lesznie.
Rewizja przez kalwinistów
Początkowo kalwiniści z Wielkiego Księstwa Litewskiego zgodzili się na przyjęcie Wielkiej Agendy, jednak w 1638 roku niespodziewanie zażądali jej gruntownej rewizji, szczególnie w kwestii liturgii Wieczerzy Pańskiej i rozwodowej. Ostatecznie pozostałe dwa kościoły zgodziły się na drobne zmiany w liturgii komunijnej tylko dla Wielkiego Księstwa Litewskiego, co zaowocowało wydaniem w 1644 roku dokumentu znanego jako Akta Usługi. Pozostałe elementy Wielkiej Agendy pozostały w mocy dla wszystkich trzech kościołów. W 1742 roku w Królewcu wydano kompilację Aktu Usługi z dodatkami z Wielkiej Agendy Gdańskiej, przeznaczoną dla duchownych – była to tzw. Mała Agenda, która była stosowana na Litwie aż do 1939 roku.
Znaczenie Agendy
Zgodnie z Prawem Wewnętrznym Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w RP, XVII-wieczna Agenda stanowi dla Kościoła „wzór formy nabożeństwa i innych posług religijnych”, mimo że żadna z parafii nie stosuje jej regularnie w trakcie niedzielnych nabożeństw.