Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania

Agencja Unii Europejskiej ds. Współpracy Organów Ścigania, znana jako Europol (ang. European Union Agency for Law Enforcement Cooperation), to policyjna agencja Unii Europejskiej z siedzibą w Hadze.

Pierwsze wzmianki o powstaniu Europolu pojawiły się w Traktacie z Maastricht, który został podpisany w 1992 roku. Agencja rozpoczęła swoje ograniczone działania 3 stycznia 1994 roku jako Europol Drugs Unit (EDU). W 1998 roku państwa członkowskie ratyfikowały Konwencję o Europolu, która weszła w życie w październiku tego samego roku. Oficjalne rozpoczęcie działalności przez europejską agencję policyjną miało miejsce 1 lipca 1999 roku.

Obecnie Europol zatrudnia około 800 pracowników, w tym około 100 analityków oraz 145 oficerów łącznikowych. Taka liczba wynika z faktu, że agencja utrzymuje stały kontakt z setkami organizacji zajmujących się egzekwowaniem prawa, z których każda wspiera działania Europolu. Aktualnie agencja współpracuje ze wszystkimi 27 państwami członkowskimi.

Europol ma osobowość prawną.

1 września 2004 roku do Europolu dołączyło 7 nowych krajów członkowskich Unii Europejskiej: Cypr, Czechy, Litwa, Łotwa, Słowacja, Słowenia i Węgry.

Polska uzyskała pełne członkostwo 1 listopada 2004 roku, natomiast Estonia dołączyła 1 lipca 2005 roku.

Funkcje

Głównym celem Europolu jest zwiększenie efektywności działania oraz współpracy pomiędzy odpowiednimi władzami krajów członkowskich w zakresie zapobiegania i zwalczania zorganizowanej przestępczości o charakterze międzynarodowym. Misją agencji jest wspieranie egzekwowania prawa w Unii Europejskiej w kontekście tej formy przestępczości.

Europol nie ma własnych sił wykonawczych. Działa jako wsparcie dla agend w krajach członkowskich UE, co oznacza, że funkcjonariusze Europolu nie mają uprawnień do prowadzenia śledztw ani dokonywania aresztowań. Agencja wspomaga policje krajów członkowskich poprzez wymianę informacji, analizy oraz szkolenia.

Europol jest organizacją wielodyscyplinarną, która obejmuje nie tylko regularnych funkcjonariuszy policji, ale także przedstawicieli agend krajów członkowskich zajmujących się egzekwowaniem prawa, takich jak urzędnicy celni, imigracyjni czy policja finansowa. Ponadto Europol pomaga w pokonywaniu barier językowych w międzynarodowej współpracy policyjnej, umożliwiając funkcjonariuszom zadawanie pytań w ich ojczystym języku i otrzymywanie odpowiedzi w tym samym języku.

Współpraca z Europolem może przebiegać na trzech poziomach: pierwszy poziom to współpraca techniczna i szkoleniowa; drugi to współpraca strategiczna, która obejmuje wymianę informacji i doświadczeń w walce z przestępczością zorganizowaną; najwyższy poziom to współpraca dotycząca wymiany danych osobowych oraz spełnianie wymogów Europolu w zakresie ochrony i bezpieczeństwa danych.

Władze

Dyrektor Europolu jest wybierany jednogłośnie przez Radę Unii Europejskiej. W 1999 roku pierwszym dyrektorem został przedstawiciel Niemiec Jürgen Storbeck, a jego zastępcami byli Mariano Simancas (Hiszpania), Jens Hojberg (Dania) oraz Kevin O’Connell (Wielka Brytania). Kadencja Storbecka zakończyła się z końcem 2004 roku. Nowym dyrektorem Europolu od 16 kwietnia 2005 roku został Max-Peter Ratzel z Niemiec. Od kwietnia 2009 roku dyrektorem jest Rob Wainwright z Wielkiej Brytanii, a jego zastępcami są Mariano Simancas (Hiszpania), Michel Quille (Francja) oraz Eugenio Orlandi (Włochy). W 2018 roku na stanowisko dyrektora powołano Catherine De Bolle.