Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu

Agencja Unii Europejskiej ds. Azylu (European Union Agency for Asylum, EUAA), wcześniej znana jako Europejski Urząd Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO), to instytucja Unii Europejskiej, która została stworzona w celu wdrażania wspólnego europejskiego systemu azylowego. Jej głównym celem jest zapewnienie, że sprawy azylowe są rozpatrywane w sposób spójny przez wszystkie państwa członkowskie.

Cel działalności

EASO powstało w 2011 roku, aby zwiększyć praktyczną współpracę pomiędzy państwami członkowskimi w sprawach związanych z azylem oraz wspierać je w realizacji zobowiązań wynikających z europejskiego systemu azylowego.

Agencja została ustanowiona na podstawie rozporządzenia (UE) 439/2010 jako niezależny organ techniczny, posiadający autonomię prawną, administracyjną i finansową.

EASO pełni rolę centrum wiedzy specjalistycznej w obszarze azylu, oferując państwom członkowskim wsparcie naukowe i techniczne, szczególnie tym, które mają trudności w zarządzaniu swoimi systemami azylowymi. Dzięki swojej funkcji wsparcia, EASO pomaga krajom UE w wypełnianiu ich zobowiązań zarówno europejskich, jak i międzynarodowych dotyczących azylu.

Historia EASO

W 1999 roku Rada Europejska w Tampere uzgodniła utworzenie wspólnego europejskiego systemu azylowego (CEAS).

W ramach programu haskiego UE z 2004 roku zasugerowano stworzenie Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu, który miał odgrywać kluczową rolę w zapewnianiu współpracy między państwami członkowskimi w tej dziedzinie.

Komisja Europejska zaproponowała utworzenie EASO 18 lutego 2009 roku.

W pierwszym kwartale 2010 roku Parlament Europejski oraz Rada zgodziły się na utworzenie EASO, a rozporządzenie dotyczące agencji weszło w życie 19 czerwca 2010 roku.

EASO rozpoczęło działalność jako agencja UE 1 lutego 2011 roku.

1 kwietnia 2011 roku podpisano pierwszy plan operacyjny EASO, mający na celu wsparcie odbudowy greckiego systemu azylowego.

24 maja 2011 roku zawarto „umowę ramową” między rządem Malty a EASO, regulującą relacje między przyjmującym państwem członkowskim a agencją.

19 czerwca 2011 roku EASO zostało oficjalnie zainaugurowane na Malcie.

7 września 2012 roku EASO przeniosło się do nowej siedziby w Grand Harbour w Valletcie na Malcie.

W 2012 roku Luksemburg i Szwecja złożyły wniosek o wsparcie EASO i otrzymały pomoc.

W 2013 roku Bułgaria i Włochy również skorzystały z wsparcia EASO.

W 2014 roku Cypr zwrócił się o pomoc do EASO i otrzymał ją.

W 2015 roku EASO odegrało kluczową rolę we wdrażaniu agendy UE dotyczącej migracji.

W 2016 roku nowym dyrektorem wykonawczym EASO został José Carreira.

Dyrektor Wykonawczy

Dyrektor wykonawczy działa niezależnie w wykonywaniu swoich obowiązków i jest prawnym przedstawicielem EASO. Odpowiada za realizację zadań, programów i decyzji zarządu. W jego pracy wspierają go trzy departamenty:

Departament wsparcia azylowego,
Departament operacji,
Departament administracyjny.

Od 16 czerwca 2019 roku na stanowisku dyrektora wykonawczego Europejskiego Urzędu Wsparcia w dziedzinie Azylu (EASO) znajduje się Nina Gregori, która zastąpiła José Carreirę, odwołanego 6 czerwca 2018 roku z powodu oskarżeń o zastraszanie pracowników i stosowanie „przemocy psychicznej” w zarządzaniu. Przez rok, od momentu odwołania Carreiry do powołania Gregori, funkcję dyrektora wykonawczego pełnił Jamil Addou, ówczesny kierownik Biura do Wsparcia Azylu.

Zarząd

Zarząd agencji planuje i monitoruje jej działania. Składa się z przedstawicieli państw członkowskich UE – po jednym z każdego, z wyjątkiem Danii, dwóch przedstawicieli Komisji Europejskiej oraz dyrektora wykonawczego EASO. W pracach Zarządu uczestniczy również przedstawiciel UNHCR oraz przedstawiciele Danii, Norwegii, Islandii, Liechtensteinu i Szwajcarii w charakterze obserwatorów.

Forum Konsultacyjne

Forum zostało utworzone w 2011 roku w celu wzmocnienia dialogu oraz łączenia wiedzy pomiędzy EASO a społeczeństwem obywatelskim.

Jest otwarte dla odpowiednich organizacji społeczeństwa obywatelskiego oraz kompetentnych organów, takich jak organizacje międzynarodowe, instytucje akademickie i sądownictwa, działających w dziedzinie polityki azylowej na różnych poziomach – lokalnym, regionalnym, krajowym, europejskim oraz międzynarodowym.

Praktyczna współpraca EASO

Praktyczna współpraca EASO odnosi się do spotkań i konferencji organizowanych przez agencję. Działania EASO są zgodne z przyjętą metodologią i mają na celu poprawę oraz maksymalizację zbieżności podejść, a także ocenę potrzeb w zakresie ochrony osób ubiegających się o azyl oraz innych praktycznych aspektów CEAS.

Siedziba EASO

Siedziba EASO znajduje się w Wielkim Porcie w Valletcie na Malcie.

Rodzaje wsparcia EASO

Agencja oferuje różne rodzaje wsparcia, w tym:

stałe wsparcie: promowanie i stymulowanie wspólnej jakości procesu azylowego poprzez wspólne szkolenia, materiały szkoleniowe oraz informacje o kraju pochodzenia;
specjalne wsparcie: dostosowana pomoc, budowanie zdolności, relokacja oraz narzędzia do kontroli jakości;
wsparcie w sytuacjach nadzwyczajnych: organizowanie solidarności dla państw członkowskich podlegających szczególnym naciskom poprzez tymczasowe wsparcie oraz pomoc w odbudowie systemów azylowych;
wsparcie w zakresie informacji i analiz: udostępnianie informacji i danych oraz analiz na poziomie UE;
wsparcie z kraju trzeciego: wspieranie zewnętrznego wymiaru wspólnego europejskiego systemu azylowego oraz koordynację działań państw członkowskich w zakresie przesiedleń.

Zadania EASO

Do głównych zadań EASO należy:

organizowanie wsparcia w zakresie ogólnych lub szczególnych potrzeb systemów azylowych państw członkowskich;
koordynowanie współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi oraz podnoszenie jakości;
działanie jako niezależny ośrodek wiedzy specjalistycznej w dziedzinie azylu;
organizowanie ogólnounijnych analiz oraz ocen danych azylowych;
ułatwianie wspólnych działań oraz zapewnienie spójności w dziedzinie azylu;
praca na rzecz pełnego zaangażowania państw członkowskich;
respektowanie odpowiedzialności państw członkowskich i ich decyzji azylowych;
współpraca z Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i Radą UE oraz innymi instytucjami i organizacjami międzynarodowymi;
wykonywanie zadań jako bezstronna i przejrzysta organizacja w ramach prawa, polityki i instytucji UE.

System wczesnego ostrzegania i gotowości (EPS)

EASO stworzyło System Wczesnego Ostrzegania i Gotowości (EPS), który jest mechanizmem zbierania danych, mającym na celu gromadzenie informacji o kluczowych aspektach CEAS (Wspólnego Europejskiego Systemu Azylowego) w jak najkrótszym czasie. System obejmuje wszystkie etapy procesu azylowego (z wyjątkiem odwołania), w tym określenie pierwszej instancji oraz dostęp do procedur.

Celem zbierania danych jest dostarczenie informacji oraz analiz wszystkim zainteresowanym stronom w regularnych raportach oraz dostosowanych do potrzeb, co ma na celu zapewnienie aktualnego obrazu sytuacji azylowej w UE oraz wsparcie gotowości państw członkowskich.