Agencja Rezerw Materiałowych

Agencja Rezerw Materiałowych była polską agencją wykonawczą, która funkcjonowała w latach 1996–2021 i podlegała ministrowi odpowiedzialnemu za sprawy energii. Jej następcą prawnym jest Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych.

Jej siedziba znajdowała się w biurowcu JM Tower przy ul. Grzybowskiej 45 w Warszawie.

Historia

Agencja Rezerw Materiałowych (ARM) została utworzona na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o rezerwach państwowych oraz zapasach obowiązkowych paliw (Dz.U. z 1996 r. nr 90, poz. 404). Przejęła obowiązki od Głównego Zarządu Rezerw Państwowych w zakresie zarządzania rezerwami paliw, surowców i materiałów.

W roku 2002 ARM zaczęła odpowiadać za zarządzanie produktami leczniczymi oraz wyrobami medycznymi, co miało miejsce po likwidacji Agencji Rezerw Artykułów Sanitarnych, a w 2004 r. dodatkowo przejęła zadania związane z produktami rolnymi oraz żywnościowymi (przejęcie zadań od Agencji Rynku Rolnego).

Oprócz zarządzania rezerwami, ARM miała również za zadanie tworzenie oraz utrzymywanie zapasów państwowych ropy naftowej i produktów naftowych, co było częścią polityki bezpieczeństwa energetycznego kraju.

Początkowo rezerwy dzieliły się na:

rezerwy mobilizacyjne – przeznaczone do realizacji zadań związanych z obronnością i bezpieczeństwem państwa, szczególnie dla potrzeb Sił Zbrojnych oraz bezpieczeństwa publicznego w sytuacjach kryzysowych;
rezerwy gospodarcze – mające na celu zaspokajanie podstawowych potrzeb gospodarki narodowej w zakresie surowców, materiałów i paliw oraz zapewnienie ciągłości zaopatrzenia ludności w podstawowe produkty rolne, żywnościowe, lecznicze i medyczne w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa.

Na mocy ustawy z dnia 29 października 2010 r. o rezerwach strategicznych wprowadzono jednolity rodzaj rezerw (rezerwy strategiczne), które uznano za majątek Skarbu Państwa. Z dniem 23 lutego 2021 r. weszła w życie ustawa z dnia 17 grudnia 2020 r. o rezerwach strategicznych, na podstawie której ARM została przekształcona w Rządową Agencję Rezerw Strategicznych, podległą Kancelarii Prezesa Rady Ministrów i nadzorowaną przez Prezesa Rady Ministrów. Ustawa ta miała na celu zwiększenie efektywności działania, zapewniając bezpieczeństwo Polski w przypadku zagrożeń mogących prowadzić do zakłóceń w podaży i popycie niektórych towarów, co mogłoby negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo państwa oraz zdrowie obywateli.

Poprzednicy prawni

Przed powstaniem Agencji Rezerw Materiałowych, zadania związane z tworzeniem i zarządzaniem rezerwami były realizowane w rozproszonej strukturze pod różnymi nazwami.

Urząd Rezerw Państwowych

Urząd Rezerw Państwowych został utworzony na podstawie ustawy z dnia 7 marca 1950 r. (Dz. U. poz. 103 oraz z 1956 r. poz. 191). Do jego kompetencji należały sprawy dotyczące państwowych rezerw konsumpcyjnych i materiałowych. Na czele Urzędu stał Prezes, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów.

Państwowa Rada Gospodarki Materiałowej

Państwowa Rada Gospodarki Materiałowej została utworzona na podstawie ustawy z dnia 29 marca 1972 r. (Dz. U. poz. 84). Przewodniczący Rady był nadzorowany przez Prezesa Rady Ministrów. Do zadań Rady należały sprawy związane z gospodarką surowcami oraz materiałami, a w szczególności:

rozmieszczenie i ruch zapasów oraz rezerw państwowych,
obrót i zaopatrzenie w surowce i materiały,
efektywność wykorzystania surowców i materiałów,
gospodarka surowcami wtórnymi,
gospodarka opakowaniami.

Urząd Ministra Gospodarki Materiałowej

Urząd Ministra Gospodarki Materiałowej powstał na mocy ustawy z dnia 27 marca 1976 r. (Dz. U. poz. 71). Przejął on sprawy zlikwidowanej Państwowej Rady Gospodarki Materiałowej, a Minister Gospodarki Materiałowej kierował Urzędem Gospodarki Materiałowej. Jego kompetencje obejmowały zaopatrzenie oraz gospodarkę surowcami, materiałami, paliwami, energią oraz rezerwami państwowymi, a także kontrolę efektywności wykorzystania materiałów i surowców.

Ministerstwo Gospodarki Materiałowej i Paliwowej

Ministerstwo Gospodarki Materiałowej i Paliwowej zostało utworzone na podstawie ustawy z dnia 12 listopada 1985 r. (Dz. U. poz. 262). Do jego zadań należały sprawy gospodarki surowcami, materiałami, paliwami i energią, w tym zarządzanie rezerwami państwowymi oraz kontrola przestrzegania zasad racjonalnego gospodarowania.

Urząd Ministra Rynku Wewnętrznego

Na podstawie ustawy z dnia 23 października 1987 r. o utworzeniu Urzędu Ministra Rynku Wewnętrznego (Dz. U. poz. 177) zniesiono Ministerstwo Gospodarki Materiałowej i Paliwowej. Do zadań Urzędu należało m.in. wykonywanie zadań w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, w tym zarządzanie rezerwami państwowymi.

Główny Zarząd Rezerw Państwowych

Główny Zarząd Rezerw Państwowych został utworzony 1 stycznia 1988 roku na podstawie zarządzenia Ministra Rynku Wewnętrznego. Jego podstawowa działalność polegała na gromadzeniu i zarządzaniu rezerwami surowców, materiałów i paliw.

Zarząd Organizacji Dostaw „Intermat” w Warszawie

Zarząd Organizacji Dostaw „Intermat” został powołany 1 stycznia 1970 r. na mocy zarządzenia Prezesa Urzędu Rezerw Państwowych. W 1975 r. połączono go z Zarządem Zakładów Kompletacji Dostaw „Centromag”, tworząc wspólne przedsiębiorstwo.

Agencja Rezerw Artykułów Sanitarnych w Warszawie

Agencja Rezerw Artykułów Sanitarnych została powołana na mocy ustawy z dnia 30 maja 1996 r. (Dz. U. poz. 404) i przejęła zadania zlikwidowanego Zarządu Artykułów Sanitarnych. Podlegała Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej, odpowiadając za rezerwy leków oraz materiałów medycznych.

W wyniku ustawy z dnia 1 marca 2002 r. Agencja została zlikwidowana.

Agencja Rynku Rolnego

Agencja Rynku Rolnego powstała na mocy ustawy z dnia 7 czerwca 1990 r. (Dz. U. poz. 223). Zgodnie z ustawą z dnia 30 maja 1996 r., Agencja Rynku Rolnego była zobowiązana do tworzenia rezerw gospodarczych w zakresie produktów rolnych i żywnościowych. W 2004 r. ARM przejęła te zadania.

Zadania Agencji

Zadania, które realizowała Agencja, określał artykuł 27 ustawy o rezerwach strategicznych i można je podsumować następująco:

utrzymywanie rezerw strategicznych,
wykonywanie decyzji właściwego ministra w zakresie tworzenia, udostępniania i likwidacji rezerw,
utrzymanie i rozwój infrastruktury do przechowywania rezerw,
zakup oraz utrzymywanie zapasów ropy naftowej i produktów naftowych,
kontrola podmiotów, którym powierzone zostały rezerwy strategiczne,
opracowywanie projektu informacji o asortymencie rezerw strategicznych,
wykonywanie innych zadań określonych w ustawach lub Rządowym Programie Rezerw Strategicznych.

Podstawa prawna działalności Agencji

Podstawą prawną działalności Agencji były m.in.:

Ustawa z dnia 29 października 2010 r. o rezerwach strategicznych (Dz.U. z 2020 r. poz. 2051)
Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego (Dz.U. z 2020 r. poz. 411)
Statut Agencji nadany zarządzeniem Ministra Energii z dnia 17 listopada 2017 r. (Dz. Urz. Min. Ener. z 2017 r. poz. 18)
Zmiany w statucie wprowadzone zarządzeniem Ministra Klimatu z dnia 27 maja 2020 r. (Dz. Urz. Min. Klim. z 2020 r. poz. 29)
Zmiany w statucie wprowadzone zarządzeniem Ministra Klimatu z dnia 15 września 2020 r. (Dz. Urz. Min. Klim. z 2020 r. poz. 49)

Prezesi

Czesław Skowronek od 27 października 1996 do 31 stycznia 2003
Jan Sobiecki od 1 lutego 2003 do 15 stycznia 2006
Józef Aleszczyk od 16 stycznia 2006 do 25 czerwca 2008
Jacek Bąkowski od 26 czerwca 2008 do 20 maja 2014
p.o. Dariusz Brociek od 21 maja 2014 do 17 sierpnia 2014
Janusz Turek od 18 sierpnia 2014 do 18 marca 2020
p.o. Leszek Polakowski od 18 marca 2020 do kwietnia 2020
p.o. Michał Kuczmierowski od kwietnia 2020 do 6 września 2020
Michał Kuczmierowski od 7 września 2020 do 23 lutego 2021

Struktura

W skład ARM wchodziła Centrala oraz Oddziały Terenowe.

Oddziały terenowe

Oddział Terenowy Północny z siedzibą w Szepietowie – obejmujący województwa: kujawsko-pomorskie, lubuskie, mazowieckie, podlaskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie i zachodniopomorskie;
Oddział Terenowy Południowy z siedzibą w Lublińcu – obejmujący województwa: dolnośląskie, lubelskie, łódzkie, małopolskie, opolskie, podkarpackie, śląskie i świętokrzyskie.