Agencja Afryka

Agencja Afryka (Ekspozytura Wywiadowcza Afryka Północna) to polska siatka szpiegowska, która funkcjonowała podczas II wojny światowej na terenie północno-zachodniej Afryki. Została stworzona przez majora Mieczysława Słowikowskiego, działającego w polskim wywiadzie wojskowym. Informacje zebrane przez tę agencję miały kluczowe znaczenie dla logistycznego wsparcia brytyjsko-amerykańskiego desantu na Afrykę, znanego jako operacja Torch.

Historia

W 1941 roku, po sukcesach Afrika Korps w Libii i Egipcie, major Mieczysław Słowikowski, znany również jako „Rygor”, otrzymał zadanie zorganizowania siatki wywiadowczej w Algierii, która wówczas była francuską kolonią pod rządami Vichy. Jako przykrywkę wykorzystał swoje przedsiębiorstwo Floc-Av, produkujące płatki owsiane, co zapewniło mu status w elitarnych kręgach społecznych i ułatwiło dostęp do informacji wśród wpływowych osób. Jego firma cieszyła się dużym zapotrzebowaniem, gdyż owsianka była niezbędna dla wojska, a nawet trafiała do francuskich obozów jenieckich w Niemczech.

Do siatki Słowikowskiego, znanej jako „Agencja Afryka”, przyjęto 232 stałych agentów, co zostało potwierdzone w raporcie, który Słowikowski przedstawił majorowi Pelabonowi 8 sierpnia 1944 roku, w momencie rozwiązania agencji. Wspierało go kilku polskich oficerów, w tym porucznik Henryk Łubieński (pseudonim Banuls), porucznik Tadeusz Jakiel (Doktor), porucznik Stanisław Rombeyko (Mustafa) oraz major Maksymilian Ciężki (Maciej), który był kryptologiem z zespołu Enigma odpowiedzialnym za łączność radiową z Londynem. Większość agentów, jak Robert Ragache, Michel Kokoczynski, Paul Schmitt, Marcel Dubois, Maxime de Roqueumore czy komisarz policji André Achiary, była Francuzami. Co ciekawe, wielu z nich nie było świadomych, że pracują dla polskiej agencji wywiadowczej.

Słowikowski przekazywał do Sztabu Naczelnego Wodza w Londynie szczegółowe informacje na temat ruchów okrętów, portów, lotnisk, umocnień obronnych oraz specyfikacji jednostek morskich i powietrznych. Dostarczał również istotne dane dotyczące obrony przeciwlotniczej, surowców oraz nastrojów wśród żołnierzy i ludności cywilnej, w tym informacje o ruchu oporu. Wywiad brytyjski był pierwszym odbiorcą informacji od polskiego wywiadu, korzystając z jego struktur. Po ataku na francuską flotę w porcie Mers el-Kebir, Brytyjczycy stracili popularność wśród lokalnej społeczności francuskiej i nie dysponowali agentami w terenie.

Po przystąpieniu Stanów Zjednoczonych do wojny po ataku na Pearl Harbor, szef Referatu Zachód Wydziału Wywiadu Sztabu Naczelnego Wodza Jan Żychoń nawiązał współpracę z Williamem Donovanem, szefem amerykańskich tajnych operacji. 15 lipca 1942 roku Słowikowski spotkał się z pułkownikiem Robertem Solborgiem oraz Robertem Murphym, a kolejne spotkania z pułkownikiem Williamem A. Eddy miały na celu przygotowanie operacji Torch.

Po zakończeniu operacji, Agencja Afryka straciła sens istnienia i została szybko rozwiązana.

Po wojnie, władze francuskie doceniły wkład polsko-francuskiej siatki i jej członkowie zostali uznani za kombatantów francuskiego ruchu oporu w ramach Francuskich Sił Zewnętrznych (Forces Française Combattante FFC) jako PSW-AFR – Polska Służba Wywiadowcza Afryka.

Film

W 2010 roku powstał dokumentalny film polsko-francuski pod tytułem Powrót do Casablanki, w reżyserii Małgorzaty Gago i Bolesława Sulika, który rozważa hipotezę, że Słowikowski był pierwowzorem postaci Czecha Laszlo, jednego z bohaterów filmu Casablanca.

Zobacz też

Przypisy

Bibliografia

Mieczysław M. Słowikowski, W tajnej służbie. Mieczysław Z. Rygor Słowikowski, Poznań: Rebis, 2011, ISBN 978-83-7510-621-3, OCLC 751575071.
In The Secret Service – The Lighting The Torch, Littlehampton Book Services Ltd 1988, ISBN 0-900075-40-6.
Mieczysław Słowikowski, Codename Rygor: The Spy Behind the Allied Victory in North Africa, Dialogue 2010, ISBN 1-906447-08-X.
Filip F. Gańczak, Pseudonim Rygor [online], Onet.pl, 21 lutego 2011 [dostęp 2011-02-22] [zarchiwizowane z adresu 2011-02-25].
Jean Medrala, Les réseaux de renseignements franco-polonais: 1940-1944, Editions L’Harmattan (1 mars 2005), ISBN 2-7475-8157-8.