Agawowczyk plamisty, znany również jako klejnocik Taczanowskiego (Thaumasius taczanowskii), to gatunek ptaka należący do podrodziny kolibrów (Trochilinae) w rodzinie kolibrowatych (Trochilidae). Jest to gatunek stosunkowo mało poznany, występujący w zachodniej części Ameryki Południowej. Zgodnie z klasyfikacją IUCN, nie jest on zagrożony wyginięciem.
Zasięg występowania
Agawowczyk plamisty występuje jako endemit na zachodnich zboczach centralnych Andów w północnym oraz środkowym Peru.
Taksonomia
Po raz pierwszy gatunek ten został opisany naukowo w 1879 roku przez angielskiego ornitologa Philipa Lutleya Sclatera, który nadał mu nazwę Thaumasius taczanowskii. Jako miejsce odłowu holotypu wskazał Guajungo w Cajamarce w Peru. Holotyp został schwytany przez Jana Sztolcmana i Konstantego Jelskiego, a następnie przekazany Władysławowi Taczanowskiemu, który wysłał go do Sclatera w celu dalszych badań.
Gatunek ten umieszczany jest w rodzaju Thaumasius, Leucippus lub czasem z L. chlorocercus oraz Taphrospilus hypostictus w rodzaju Talaphorus. Proponowany podgatunek fractus z Huancabamba w północnym Peru, opisany w 1918 roku, jest uznawany za wątpliwy. Gatunek ten jest monotypowy.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od greckiego słowa θαυμασιος thaumasios, co oznacza „cudowny, osobliwy”, wywodzącego się od θαυμα thauma oraz θαυματος thaumatos, które oznaczają „cud, dziwo”. Epitet gatunkowy to eponim, który honoruje Władysława Taczanowskiego (1819−1890), polskiego zoologa, kolekcjonera oraz kustosza Gabinetu Zoologicznego Szkoły Głównej Warszawskiej.
Morfologia
Długość ciała wynosi od 11,5 do 12,5 cm, a masa ciała samców to około 7,7 g, natomiast samic 6,9 g. Samce wyróżniają się długim, lekko zakrzywionym dziobem, który jest niemal czarny. Ciemię ma kolor brązowy; górne części ciała są szaro złoto-zielone do brązowo-zielonego. Pokrywy nadogonowe są brązowe, a frędzle mają odcień szary. Spód ciała jest brunatno-szary, z błyszczącymi złoto-zielonymi plamami na brodzie, szyi oraz bokach. Pokrywy podogonowe są jasnobrązowe w centralnym obszarze, białawe na krawędziach. Wewnętrzne sterówki są całkowicie szaro-zielone do brązowo-zielonego, natomiast zewnętrzne sterówki mają szaro-brązowe końcówki. Samica jest bardzo podobna do samca, a młode ptaki nie zostały jeszcze opisane.
Ekologia
Agawowczyk plamisty zasiedla suche lasy oraz pustynne zarośla, w których rosną kaktusy (Cactaceae) oraz plantacje. Regularnie można go spotkać na wysokościach od 350 do 1000 m n.p.m., sporadycznie aż do 3000 m n.p.m. Żywi się nektarem różnych roślin rodzimych oraz wprowadzonych, takich jak agawa czy banan (Musa). Owady są chwytane w locie. Jego pieśń jest delikatna i wibrująca, zaczynająca się od 1–4 krótkich nut wprowadzających „tip…tip…chlee-chlu-chluw-chlee-chlu-chluw”, przypominająca pieśń agawowczyka płowego (T. baeri), jednak bardziej melodyjna i o nieco melancholijnym tonie. Nie ma informacji dotyczących jego lęgów.
Status, zagrożenia i ochrona
W Czerwonej Księdze Gatunków Zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody, agawowczyk plamisty został sklasyfikowany w kategorii LC (ang. Least Concern – najmniejsza troska). Nieznana jest globalna liczebność populacji, ale gatunek ten opisuje się jako „dość powszechny”. Został również odnotowany w załączniku II konwencji waszyngtońskiej CITES. Gatunek ten ma ograniczony zasięg, występuje w Marañón Valley EBA oraz Peruvian High Andes EBA.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Linki zewnętrzne
Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
