Agatangel, którego imię świeckie brzmi Aleksandr Ławrentjewicz Prieobrażenski (urodzony 15 września?/27 września 1854 w Moczyłach, zmarły 16 października 1928 w Jarosławiu) – był rosyjskim biskupem prawosławnym oraz świętym nowomęczennikiem.
Życiorys
Przyszedł na świat w rodzinie kapłana prawosławnego. Ukończył seminarium duchowne w Tule, a w 1881 roku również Moskiewską Akademię Duchowną, zdobywając tytuł kandydata nauk teologicznych. Rozpoczął pracę jako wykładowca łaciny w szkole duchownej w Ranienburgu. Po śmierci żony w 1885 roku złożył wieczyste śluby mnisze. Zaledwie trzy dni po złożeniu ślubów, 10 marca 1885, przyjął święcenia na hieromnicha. W roku następnym został inspektorem seminarium duchownego w Tomsku, a później awansował na archimandrytę. Powierzono mu także rolę rektora seminarium duchownego w Irkucku. W 1889 roku został wyświęcony na biskupa kirieńskiego, wikariusza eparchii irkuckiej. Od 1893 roku pełnił funkcję biskupa tobolskiego i syberyjskiego.
W październiku 1897 roku przeniesiono go na katedrę ryską i mitawską, gdzie kontynuował dzieło swoich poprzedników w rozprzestrzenianiu prawosławia wśród miejscowej ludności luteran. Doprowadził do renowacji wielu istniejących cerkwi, a także budowy nowych. W trakcie jego trzynastoletniej działalności duszpasterskiej w Łotwie i Estonii powstał m.in. sobór św. Aleksandra Newskiego w Tallinnie oraz nastąpiła rozbudowa żeńskiego Piuchtickiego Monasteru Zaśnięcia Matki Bożej. 6 maja 1904 roku biskup Agatangel został podniesiony do rangi arcybiskupa.
W 1910 roku przeniesiono go na katedrę wileńską i litewską, a w 1913 roku do eparchii jarosławskiej i rostowskiej. Działał w Związku Narodu Rosyjskiego.
Wziął udział w Soborze Lokalnym Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w latach 1917–1918. Po zabójstwie metropolity kijowskiego Włodzimierza (Bogojawleńskiego) patriarcha moskiewski Tichon wyznaczył go, za zgodą soboru, jako jednego z kandydatów do objęcia (jako locum tenens) przewodnictwa w Rosyjskim Kościele Prawosławnym w razie swojej śmierci, choroby lub uwięzienia. Hierarchia jarosławski był wówczas metropolitą.
W 1918 roku wyraził zgodę na zbrojne antybolszewickie powstanie w Jarosławiu, które planował Ludowy Związek Obrony Ojczyzny i Wolności.
W 1922 roku władze radzieckie rozpoczęły kampanię propagandową wymierzoną w patriarchę Tichona, atakując jego stanowisko w sprawie konfiskaty majątku Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Tichon, uznając, że nie jest w stanie na czas zarządzać Patriarchatem, przekazał tymczasowe kierownictwo metropolicie piotrogrodzkiemu Beniaminowi, a gdy ten nie mógł przejąć władzy – metropolicie Agatangelowi. Ten wystosował do wszystkich hierarchów Cerkwi list, w którym apelował o samodzielne zarządzanie swoimi eparchiami zgodnie z kanonami Kościoła do momentu odbudowy pełnej struktury najwyższych władz cerkiewnych. List ten doprowadził do jego aresztowania i skazania na trzyletnie zesłanie do Kraju Narymskiego. Po odbyciu kary metropolita powrócił do Jarosławia, próbując ponownie objąć kierownictwo Kościoła jako locum tenens, aby zastąpić metropolitę Piotra (Polańskiego), który pełnił te obowiązki w czasie jego uwięzienia; ostatecznie jednak zrezygnował z tego zamiaru. Po aresztowaniu metropolity Piotra ponownie zgłosił swoją kandydaturę na locum tenens Patriarchatu Moskiewskiego. Kiedy funkcję tę objął metropolita Sergiusz (Stragorodski), Agatangel odmówił współpracy, w przeciwieństwie do wielu konserwatywnych duchownych, którzy sprzeciwiali się polityce ugodowej Sergiusza wobec władz radzieckich, uznał jednak jego zwierzchność.
Warunki pobytu w więzieniu oraz na zsyłce znacząco wpłynęły na pogorszenie jego zdrowia. Zmarł 16 października 1928 roku, pozostając aktywnym duszpasterzem do końca życia.
W 2000 roku został kanonizowany jako jeden z Soboru Świętych Nowomęczenników i Wyznawców Rosyjskich.
Przypisy
Bibliografia
Biogram na stronie Estońskiego Kościoła Prawosławnego