Agata Zysiak

Agata Zysiak (ur. 1985 w Łodzi) to polska socjolożka, która specjalizuje się w zakresie socjologii historycznej, studiów miejskich, badaniach nad Europą Wschodnią, modernizacji oraz mobilności społecznej. W swoich badaniach stosuje metody jakościowe, historię mówioną oraz analizę biograficzną.

Ukończyła studia magisterskie z socjologii na Wydziale Ekonomiczno-Socjologicznym Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie obroniła również swoją pracę doktorską z zakresu nauk społecznych pod opieką prof. Kazimierza Kowalewicza. W 2017 roku została laureatką Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego za publikację Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście (Wydawnictwo Nomos). W laudacji, wygłoszonej podczas wręczenia nagrody, prof. Andrzej Friszke zaznaczył, że:

Książka ta stanowi polemikę z dominującą wizją historii, w której lata powojenne przedstawiane są jedynie jako okres represji, terroru oraz zniewolenia. Agata Zysiak, nie pomijając tych tragicznych wydarzeń, ukazuje alternatywną perspektywę – projekt wielkiej modernizacji. Już na samym początku osadza tę koncepcję w światowej literaturze – socjologicznej i politologicznej, przenosząc jej egzemplifikację do Łodzi – robotniczego miasta położonego w pobliżu zniszczonej Warszawy.

Za książkę Punkty za pochodzenie Zysiak otrzymała również Nagrodę Bronisława Geremka za wybitną pierwszą książkę oraz Nagrodę Rektora Uniwersytetu Łódzkiego. W 2023 roku na rynku amerykańskim ukazała się jej książka Limiting Privilege: Upward Mobility Within Higher Education in Socialist Poland, wydana przez Purdue University Press, która opiera się na badaniach zebranych do nagrodzonej wcześniej polskojęzycznej publikacji.

Działalność naukowa

Agata Zysiak realizowała projekty badawcze finansowane przez Narodowe Centrum Nauki, w tym grupowy projekt dotyczący wizji modernizacji na podstawie prasy łódzkiej. Prowadziła także projekty indywidualne – podczas doktoratu badała powojenną edukację wyższą oraz porównywała narracje robotników w Łodzi i Detroit na etapie podoktorskiego.

Była stypendystką m.in. Uniwersytetu Środkowoeuropejskiego w Budapeszcie oraz Fundacji Kościuszkowskiej. W ramach rezydencji badawczych wizytowała dwukrotnie Uniwersytet Michigan w Ann Arbor, a także Uniwersytet Stanowy Wayne w Detroit, Wolny Uniwersytet Berlina oraz Instytut Historii Europy Wschodniej Uniwersytetu Wiedeńskiego. W roku akademickim 2017/2018 była członkinią Szkoły Nauk Społecznych Instytutu Studiów Zaawansowanych w Princeton. Pracowała jako adiunktka w Instytucie Studiów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz od 2016 roku jest adiunktką w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego. Od 2021 roku pełni rolę „postdoczki” w Research Center for the History of Transformations (RECET) w Wiedniu.

Jest członkinią Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Polskiego Towarzystwa Historii Mówionej, Akademii Młodych Uczonych PAN, Association for Slavic, East European, and Eurasian Studies (ASEEES) oraz European Association of Urban History (EAUH).

Działalność społeczna

Agata Zysiak jest współzałożycielką Łódzkiego Stowarzyszenia Inicjatyw Miejskich „Topografie”, w którym w latach 2007–2013 pełniła funkcję przewodniczącej. Brała udział w pracach zespołu odpowiedzialnego za program oraz działalność Miejskiego Punktu Kultury Prexer-UŁ, centrum kultury działającego pod patronatem Uniwersytetu Łódzkiego. Była inicjatorką pierwszych w historii stowarzyszenia projektów oraz szkoleń związanych z historią mówioną i archiwistyką społeczną, a także współautorką koncepcji portalu Cyfrowe Archiwum Łodzian Miastograf.pl.

Nagrody

2017 – Nagroda Inki Brodzkiej-Wald za najlepszą pracę doktorską dotyczącą współczesności z dziedziny humanistyki
2017 – Nagroda Historyczna im. Kazimierza Moczarskiego za książkę Punkty za pochodzenie
2017 – Bronisław Geremek Prize za wybitną pierwszą książkę – za książkę Punkty za pochodzenie
2017 – Nagroda Rektora Uniwersytetu Łódzkiego – za książkę Punkty za pochodzenie

Stypendia

2019–2024 – Stypendium Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego dla Wybitnych Młodych Naukowców
2015 – Stypendium Fundacji Kościuszkowskiej, Polska-USA
2013 – Program Wsparcia Doktorantów, Central European University w Budapeszcie

Książki

Limiting Privilege: Upward Mobility Within Higher Education in Socialist Poland, Wydawnictwo Purdue University Press, West Lafayette 2023;
Wielki przemysł, wielka cisza: Łódzkie zakłady przemysłowe 1945–2000, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego i Stowarzyszenie Topografie, Łódź 2020 (wydanie drugie, poprawione w roku 2022), współautorzy: Marta Madejska, Marcin Szymański, Joanna Kocemba-Żebrowska, Wiesława Różycka-Stasiak, Ewelina Kurkowska, Michał Gruda;
Punkty za pochodzenie. Powojenna modernizacja i uniwersytet w robotniczym mieście, Wydawnictwo Nomos, Kraków 2017;
From Cotton and Smoke. The Industrial City and Discourses of Asynchronous Modernity, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2018 (polskie tłumaczenie w 2021); współautorzy: Kamil Śmiechowski, Kamil Piskała, Wiktor Marzec, Kaja Kaźmierska, Jacek Burski;
Opowiedzieć uniwersytet – Łódź akademicka w biografiach, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2015 (drugie wydanie w 2016), współautorzy: Kaja Kaźmierska, Katarzyna Waniek;
Rozdziały w publikacjach zbiorowych:
Kobiety na katedry! Profesorki w PRL i ograniczenia akademickiego awansu, [w:] Miasto pracujących kobiet, red. I. Desperak, M.Krogulec, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020;
Marsylia 1940/41. Dziwne losy Amerykanina na europejskiej wyprzedaży umysłów, [w:] Migracje modernizmu, red. Tomasz Majewski, Agnieszka Rejniak-Majewska, Wiktor Marzec, Wyd. Officyna, Łódź 2014;
Miasto, morderstwo, maszyna. Osobliwe przypadki we wczesnonowoczesnej Łodzi, [w:] Rekonfiguracje modernizmu. Nowoczesność i kultura popularna, red. Tomasz Majewski, WAiP, Warszawa 2009, współautor: Wiktor Marzec.