Agata Zbylut

Agata Zbylut (ur. 27 maja 1974 w Zgorzelcu) to polska artystka wizualna, multimedialna, fotografka, kuratorka wystaw, nauczycielka akademicka oraz feministka i artywistka.

Życiorys

W latach 1989–1994 uczęszczała do Liceum Sztuk Plastycznych w Jeleniej Górze. Następnie, od 1993 do 1999 roku, studiowała w Instytucie Kultury i Sztuki Plastycznej Wyższej Szkoły Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego w Zielonej Górze (obecnie Instytut Sztuk Wizualnych Uniwersytetu Zielonogórskiego). W 1999 roku uzyskała dyplom magisterski w Pracowni Rysunku i Intermediów pod kierunkiem dr. Zenona Polusa (1953-2013). W 2008 roku obroniła pracę doktorską z zakresu sztuk użytkowych na Wydziale Komunikacji Multimedialnej Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu (obecnie Uniwersytet Artystyczny w Poznaniu), a w 2012 roku uzyskała stopień doktora habilitowanego sztuk filmowych na Wydziale Operatorskim i Realizacji Telewizyjnej Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi.

W latach 2000–2005 pełniła rolę kuratorki oraz kierowniczki Galerii Amfilada, gdzie zorganizowano wiele wystaw zbiorowych i indywidualnych, w tym artystów takich jak Elżbieta Jabłońska, Sławomir Brzoska, Ryszard Górecki czy Marcin Berdyszak. Była również pomysłodawczynią i kuratorką Festiwalu Sztuki Młodych PRZECIĄG, który odbył się w 2007 (laureatka Aleksandra Ska), 2009 (laureatka Anna Orlikowska) oraz 2011 (laureatka Justyna Górowska).

W 2004 roku koordynowała Narodowy Program Kultury „Znaki Czasu” w województwie zachodniopomorskim. W 2005 roku otrzymała brązowy Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis. W tym samym roku założyła Stowarzyszenie Zachęta Sztuki Współczesnej w Szczecinie, realizujące wspomniany ministerialny program. Od 2004 roku pełni funkcję prezeski tego stowarzyszenia, które stworzyło Kolekcję Regionalną Zachęty Sztuki Współczesnej – największy zbiór sztuki współczesnej w zachodnio-północnej Polsce. W ramach działalności „Zachęty” zorganizowała wiele wydarzeń artystycznych, m.in. PINK PONG (2010), Wunderkammer (2012) oraz wystawy na podstawie Kolekcji: SPORES (2010) w nowym biurowcu Oxygen w Szczecinie, Nic nie jest wiecznie ważne (2011) w CSW Znaki Czasu w Toruniu, Siła człowieka nie zakrzywi światła w Galerii Manhattan (2014) oraz Love me Tender w BWA w Gorzowie Wielkopolskim (2015). Jako prezeska Stowarzyszenia oraz koordynatorka ds. Trafostacji Sztuki w Szczecinie doprowadziła do powstania instytucji, która została przekazana nowo utworzonej spółce Baltic Contemporary w atmosferze kontrowersji.

W latach 2009–2018 była adiunktką w Katedrze Projektowania Krajobrazu Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie; w latach 2005–2006 pełniła funkcję Naczelniczki Wydziału Kultury w Departamencie Kultury, Edukacji i Sportu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Zachodniopomorskiego. Od 2010 roku pracuje na Wydziale Sztuki Mediów, Fotografii i Filmu Eksperymentalnego Akademii Sztuki w Szczecinie (od 2013 jako profesor nadzwyczajna, obecnie profesor uczelni), gdzie prowadzi Pracownię Fotografii i Działań Postartystycznych, a od 2018 roku jest kierowniczką Katedry Fotografii. Od 2019 roku jest również zatrudniona w Akademii WIT w Warszawie.

Agata Zbylut ma na koncie ponad 100 wystaw indywidualnych i zbiorowych w Polsce oraz za granicą, w tym w Niemczech, Białorusi, Rosji, Ukrainie, Francji, Chorwacji, Wielkiej Brytanii i USA. Obecnie mieszka i pracuje w Warszawie oraz Szczecinie.

Twórczość

Autoportrety

W twórczości Agaty Zbylut przeważają autoportrety, które traktuje jako najczystszy sposób wyrażania siebie, uwzględniający takie czynniki jak płeć, wiek, wygląd i rasa. Uważa, że autoportret to najbardziej etyczna forma wypowiedzi, unikająca zapożyczania wizerunków innych osób, co pozwala na zachowanie ich autonomii. Ta praktyka staje się szczególnie ważna w projektach, gdzie pracuje z własnym ciałem, jak np. w projekcie Pańcia, w ramach którego poddaje swoje ciało zabiegom estetycznym, takim jak nawilżenie kwasem hialuronowym, botoks czy nici liftingujące, a wyniki tych zabiegów uwidacznia w autoportretach.

Poruszane tematy

Narracja w jej sztuce wynika z obserwacji świata z kobiecej perspektywy. W początkowej fazie swojej twórczości poruszała tematy dotyczące zamążpójścia (Tak, czyli Nie i Najpiękniejszy dzień w życiu), macierzyństwa (Diane 35) oraz funkcjonowania młodych kobiet w społeczeństwie (W sztuce marzenia się spełniają, ale nie wszystkim). Konfrontuje oczekiwania patriarchalnych kultur wobec kobiet z ich osobistymi ambicjami (np. Jesteśmy Milutkie). Tematy te ewoluują wraz z jej wiekiem, obejmując doświadczenia i lęki dojrzałych kobiet (Świetliki, Pielgrzymka z Częstochowy, The Nude Who Went Down The Stairs, Now is Dancing in the Room).

W jej twórczości szczególną uwagę zwracają prace dotyczące walki z ageizmem i body-shamingiem, eksplorujące napięcia między publicznym ocenianiem fizycznej atrakcyjności kobiet a przemysłem beauty i fitness, jak np. Most Shocking is Not How Shocked You Are Now, But How Unshocked You Will Be in the Future, gdzie artystka używa kuchni jako sali do ćwiczeń, czy The Power of Love z wykorzystaniem plastrów do liftingu oraz Fotografia Intymna, gdzie bada intymne miejsca na ekranie laptopa. W projekcie 28.700,00, zainaugurowanym podczas Biennale w Zielonej Górze, artystka zestawia swoje autoportrety z cenami zabiegów, którym poddaje swoją twarz, co ma być procesem trwającym przez całe życie, w którym liczby reprezentują wydatki na zatrzymanie czasu. Tematy te stają się częścią procesu, który jest z góry skazany na niepowodzenie.

Motyw sukni jest obecny w jej twórczości od lat. Pierwsza sukienka, obiekt, powstała dwa lata po studiach i była to za duża suknia ślubna, którą wystawiła wraz z 13 zdjęciami, na których ją przymierza (Ponad miarę, ale w normie). Kolejna to Sukniowstapienie (suknia przypominająca ornat, uszyta w Atelier Kasi Hubińskiej, z tekstem Ingi Iwasiów, 2014), inspirowana dopuszczeniem dziewcząt do służby ministranckiej w Kościele Katolickim, zadająca pytania o brak kobiet w kościelnych strukturach.

Kolejna suknia to Kawiorowa Patriotka, uszyta z szalików kibiców reprezentacji Polski (2017), przeznaczona dla oczekiwanej liderki Marszów Niepodległości i królowej stadionów. W ramach projektu Kawiorowe Patriotki, podczas rezydencji Enklawa w Galerii Propaganda, stworzono drugą suknię z szalików, tym razem dla aktywistki Charlotte Drag Queer, promującej ciała pozytywne i wspierającej nieheteronormatywność.

Ostatnia suknia to Czarna, Czarna Spódnica – obiekt kinetyczny, który reaguje na obecność widzów, wirując wokół własnej osi. Tytuł nawiązuje do Czarnych Protestów oraz do bajki o „czarnym, czarnym lesie”, popularnej w latach 80., używanej do straszenia dzieci i młodzieży.

Motyw ceremonialnego ubrania pojawił się również w projekcie Face Off (2015), zainstalowanym na 30-metrowej ścianie stacji Metro Marymont. Składa się on z wielu tańczących kobiecych ciał w pelerynach Rycerzy Chrystusowych. W każdym z tych projektów ciało kobiece jest obecne jedynie potencjalnie, zarówno suknie-obiekty, jak i fotografie zachowują jego kształt, czyniąc kobietę nieobecną.

Instagram

Agata Zbylut wykorzystuje swoją obecność na Instagramie do analizy samego medium w projekcie Insta Exercises (2017-2018), a także jako platformę do łączenia się, wspierania, wymiany doświadczeń oraz poszerzania świadomości feministycznej, równościowej, ekologicznej i artystycznej.

Wybrane wystawy indywidualne

  • 2019 – Panička, Galeria Miejska w Trzyńcu, Republika Czeska
  • 2019 – Tak Bardzo na Zawsze, Kolonia Artystów w Gdańsku
  • 2018 – Pańcia, Galeria Biała Centrum Kultury w Lublinie
  • 2015 – Face Off, Galeria Program, Warszawa
  • 2015 – Face Off, Galeria A19, Metro Marymont, Warszawa
  • 2014 – Szalik i medalik, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
  • 2014 – Perygeum, Gdańska Galeria Miejska, Gdańsk
  • 2012 – Nic nie jest takie jak mówią, Galeria BWA w Bielsku-Białej
  • 2011 – Bohaterki są zmęczone, Galeria Art Cube, Greifswald
  • 2009 – W sztuce marzenia się spełniają, ale nie wszystkim, Muzeum Narodowe w Szczecinie
  • 2009 – W sztuce marzenia się spełniają, ale nie wszystkim, Galeria XX1 Mazowiecki Instytut Kultury
  • 2007 – Tak, czyli Nie. Herstory, Galeria Manhattan, Łódź
  • 2005 – Jestem niczyja, Galeria ON, ASP w Poznaniu
  • 2003 – Gdy dorosnę chcę być piękna, Galeria Achmatowej, Petersburg, Rosja
  • 2002 – Jesteśmy milutkie, Galeria Instytutu Polskiego w Mińsku, Mińsk, Białoruś
  • 2000 – W pięciu smakach, Galeria Amfilada, Szczecin
  • 1999 – Ciało to za mało, wystawa dyplomowa, Supermarket Biedronka, Zielona Góra

Wybrane wystawy zbiorowe

  • 2020 – „…Która była”, Muzeum Narodowe w Gdańsku
  • 2019 – Stany Skupienia, Muzeum Współczesne Wrocław
  • 2019 – Królowa Pszczół, Galeria Kronika w Bytomiu
  • 2019 – Boli mnie, gdy się śmieję, Galeria BWA WARSZAWA
  • 2018 – Wielowątkowość taniny, CSW Znaki Czasu w Toruniu
  • 2018 – Na pozór silna dziewczyna, a w środku ledwo się trzyma, Galeria Lokal_30, Warszawa
  • 2017 – Granice / linie cięcia – Wystawa sztuki polskiej z kolekcji Centrum Sztuki Współczesnej w Toruniu, YermilovCentre, Charków
  • 2017 – Polki, Patriotki, Rebeliantki, Galeria Arsenał w Poznaniu
  • 2016 – Dotyk. O sztuce haptycznej, BWA w Kielcach
  • 2015 – Love me Tender, Miejski Ośrodek Sztuki w Gorzowie Wielkopolskim
  • 2015 – Przejścia graniczne, Galeria Biała, Lublin
  • 2013 – Teksty Konteksty Interteksty. Kolekcja w procesie. III pokaz zbiorów radomskiej „Elektrowni”, CSW Elektrownia, Radom
  • 2013 – POZA CZASEM – Spectra Art Space, Fundacja Rodziny Staraków, Warszawa
  • 2012 – Medialny Stan Wyjątkowy, Galeria EL w Elblągu
  • 2011 – Polityka – polskie wybory 1944 – 2010, Muzeum Narodowe w Szczecinie
  • 2010 – Sukienka, Zamek Centrum Kultury w Poznaniu
  • 2010 – Najprawdziwsze historie miłosne. Alegorie miłości we współczesnej sztuce polskiej, Muzeum Narodowe w Szczecinie
  • 2009 – Transfer: Polen I, Schafhof – Europäisches Künstlerhaus Oberbayern, Freising, Niemcy
  • 2008 – Miejsce do mieszkania, miejsce do kochania…, Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej w Słupsku
  • 2007 – Profile I: Polish Art Today, Anya Tish Gallery, Houston, USA
  • 2005 – Przestrzenie intymności, Muzeum Narodowe w Szczecinie
  • 2005 – ANNE, MARIE, MADELEINE – PHOTOGRAPHIE POLONAISE CONTEMPORAINE, Rok Polski we Francji, Stowarzyszenie Apolonia, Strasburg, Francja
  • 2003 – Wspólna pasja, Faunomania, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
  • 2001 – SYBARIS – IV Bałtyckie Biennale Sztuki Współczesnej w Szczecinie, Muzeum Narodowe w Szczecinie

Prace w kolekcjach

  • Gdańska Kolekcja Sztuki Współczesnej; Depozyt Gminy Miasta Gdańsk w NOMUS Nowym Muzeum Sztuki Oddziale Muzeum Narodowego w Gdańsku w budowie
  • Centrum Sztuki Współczesnej „Znaki Czasu” w Toruniu
  • Muzeum Narodowe w Szczecinie
  • Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu

Stypendia i rezydencje

  • 2009 – Stypendium pobytowe Schafhof-Europäisches Künstlerhaus Oberbayern, Freising (Monachium), Niemcy
  • 2008 – Stypendium Artystyczne Marszałka Województwa Zachodniopomorskiego
  • 2003-2004 – roczne Stypendium Fundacji Mendelsona w Berlinie
  • 2000 – Stypendium pobytowe w Meklenburskim Domu Sztuki Schloss Plüschow, Niemcy

Publikacje

  • Muka. Publikacja monograficzna Agaty Zbylut, red. Łukasz Musielak, recenzja naukowa Magdalena Ujma, wydawca: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Malarstwa i Nowych Mediów Akademii Sztuki w Szczecinie, Szczecin 2019, współwydawca: Galeria Biała Centrum Kultury w Lublinie. ISBN 978-83-951340-6-7, ISBN 978-83-62191-50-5
  • Widzenie siebie, Selfie, Autoportret Terapia – publikacja pokonferencyjna II Ogólnopolskiej Fotograficznej Konferencji Naukowej „Widzenie siebie” w Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach (2018), artykuł THE NUDE WHO WENT DOWN THE STAIRS, NOW IS DANCING IN THE ROOM, wydawca: Akademia Sztuk Pięknych w Katowicach, Katowice 2019. ISBN 978-83-65825-34-6
  • Agata Zbylut, katalog wydany przez Galerię Bielską BWA, autorki tekstów: Magdalena Ujma, Agata Smalcerz, Aleksandra Gieczys-Jurszo, Magdalena Wichierkiewicz, Bielsko-Biała 2012. ISBN 978-83-87984-78-6
  • Póki my żyjemy – katalog 9. Triennale Młodych w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku (artykuł Agaty Zbylut Ponad miarę, ale w normie), kuratorka i redaktorka projektu: Marta Czyż, wydawca Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, 2020. ISBN 978-83-64653-27-8
  • Reborn Dogs. Nowe interpretacje sztuki wobec nie-ludzkiego (artykuł Agaty Zbylut. Biegnij szybko gryź mocno s. 133-142), red. Magdalena Swacha, recenzja naukowa prof. Roman Kubicki, wydawca Stowarzyszenie Publish Art, 2019. ISBN 978-83-941932-4-9
  • Ingerencja w obraz fotograficzny jako strategia artystyczna od Hippolita Bayard do sztuki postinternetowej. „Rynek, społeczeństwo, kultura” 2015, 4 (16). ISSN 2300-5491.

Przypisy

Linki zewnętrzne

Oficjalna strona internetowa. [dostęp 2020-12-01].