Agata Sycylijska

Święta Agata Sycylijska

Agata Sycylijska, znana również jako św. Agata lub Agata z Katanii (cs. мученица Агафия; ur. 235, zm. 5 lutego 251) – to dziewica i męczennica chrześcijańska, uznawana za świętą zarówno w Kościele katolickim, jak i w prawosławnym.

Żywot

Zgodnie z relacją o jej męczeństwie, która najprawdopodobniej powstała w VI wieku, znanej jako Passio Sanctae Agathae, Agata pochodziła z zasłużonej rodziny sycylijskiej. Urodziła się w 235 roku w Katanie. Po przyjęciu chrześcijańskiej wiary postanowiła prowadzić życie w dziewictwie. Gdy odrzuciła propozycję małżeństwa ze strony prefekta Katanii, Kwincjana, została uwięziona w domu publicznym. Mimo to zachowała swoje dziewictwo i nie wyparła się Chrystusa.

Kiedy cesarz Decjusz rozpoczął prześladowania chrześcijan, Kwincjan postawił Agatę przed sądem jako jedną z pierwszych oskarżonych. Została skazana na tortury, w trakcie których odcięto jej piersi. Po niespodziewanym trzęsieniu ziemi, które miało miejsce podczas tortur, namiestnik uznał to za karę Bożą i nakazał ich zaprzestanie. Ostatecznie Agata poniosła śmierć, gdy została rzucona na rozżarzone węgle. Inne źródła podają, że przerażony trzęsieniem ziemi, które wystąpiło w momencie jej śmierci, namiestnik uciekł i utopił się w rzece, zaś męczennica zmarła w więzieniu 5 lutego 251 roku. Jej ciało zostało pochowane przez chrześcijan poza miastem.

Kult świętej

Rok po jej śmierci miało miejsce wielkie wybuch Etny. Lawa nie zalała miasta, ponieważ została zatrzymana tuż przed nim dzięki całunowi z grobu Świętej, który przykrył płynącą lawę. To cudowne ocalenie przypisywano wstawiennictwu Agaty. Nawet poganie gromadzili się przy jej grobie, prosząc o uratowanie swoich domów i dobytku.

Już w V wieku święta Agata była wymieniana w kanonie mszalnym.

Dzień obchodów

W Kościele katolickim liturgiczne wspomnienie Agaty męczennicy przypada na 5 lutego, natomiast Kościół prawosławny wspomina ją 5/18 lutego, co odpowiada 18 lutego według kalendarza gregoriańskiego. W tym dniu błogosławi się chleb, sól i wodę, które mają chronić przed pożarami, zwłaszcza tymi wywołanymi przez pioruny.

Relikwie Agaty, znajdujące się w Katanii, umieszczone są w relikwiarzu, który co roku w rocznicę jej śmierci jest przynoszony w uroczystej procesji przez miasto.

Jej wizerunek można zobaczyć na Orderze Świętej Agaty, a dzień 5 lutego jest obchodzony jako święto państwowe w San Marino.

Patronat

Agata jest świętą, do której chrześcijanie modlą się w obliczu zagrożeń związanych z ogniem i pożarami; ma również chronić Sycylie przed erupcjami Etny.

Patronuje głównie zawodom związanym z ogniem, takim jak kominiarze, ludwisarze, odlewnicy oraz, z powodu swojej męczeńskiej śmierci – pielęgniarkom. Jest także orędowniczką w chorobach piersi.

Ikonografia

W ikonografii chrześcijańskiej św. Agata ukazywana jest w długiej sukni. Jej atrybuty to chleb, dom w płomieniach, kleszcze, korona męczeństwa, kość słoniowa symbolizująca czystość, niewinność i siłę moralną, a także krzyż, nożyczki, nóż, palma męczeństwa, odcięte piersi w misie jako symbol tortur, św. Piotr oraz dziecko niosące światło, którzy według legendy ukazali się jej w celi, płonąca świeca i pochodnia symbolizujące Chrystusa, skorupy, rozżarzone węgle oraz wybuchająca Etna.

Sanktuaria

W Rzymie ku czci św. Agaty papież Symmachus (zm. 514) zbudował okazałą bazylikę. W 593 roku kolejną świątynię poświęcił jej Grzegorz I, a Grzegorz II (zm. 731) zbudował trzeci rzymski kościół przy bazylice św. Chryzogona na Zatybrzu.

Zobacz też

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Józef Marecki, Lucyna Rotter: Jak czytać wizerunki świętych leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych „Universitas”, 2009. ISBN 978-83242-0910-1. (pol.)