Agapit (Wisznewski)

Agapit

Imię świeckie Antonij Josifowicz Wisznewski (ur. 4 lipca?/16 lipca 1867 w Wyhowie, zm. 1925 lub 1926 w Jekaterynosławiu) – biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, z narodowości Ukrainiec.

Życiorys

Pochodził z rodziny prawosławnego diakona. Ukończył Wołyńskie Seminarium Duchowne w Żytomierzu, a następnie pełnił funkcję psalmisty we wsi Didkowiczi (region Owrucza) oraz nauczyciela w miejscowej szkole parafialnej. Jako żonaty mężczyzna, 19 listopada 1889 roku przyjął święcenia diakońskie, a 21 listopada tego samego roku – kapłańskie. Po dwóch latach małżeństwa owdowiał. W roku 1892 rozpoczął naukę w Kijowskiej Akademii Duchownej, uzyskując cztery lata później tytuł kandydata nauk teologicznych. 10 sierpnia 1895 roku w Ławrze Pieczerskiej złożył wieczyste śluby mnisze. W następnym roku został inspektorem seminarium duchownego w Połtawie, a po dwóch latach objął stanowisko rektora seminarium duchownego w Jekaterynosławiu, otrzymując jednocześnie tytuł archimandryty.

7 kwietnia 1902 roku w soborze św. Izaaka w Petersburgu odbyła się jego chirotonia na biskupa humańskiego, wikariusza eparchii kijowskiej. Jednocześnie został mianowany przełożonym monasteru św. Michała Archanioła w Kijowie. W 1908 roku, pozostając wikariuszem eparchii kijowskiej, uzyskał tytuł biskupa czehryńskiego. W tym samym roku przeniesiono go na katedrę władykaukaską, a w 1911 roku na katedrę jekaterynosławską.

Uczestniczył w Soborze Lokalnym Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego w latach 1917-1918. W trakcie obrad, 5 maja 1918 roku, otrzymał godność arcybiskupa.

Angażował się w organizację Tymczasowego wyższego zarządu cerkiewnego na południowym wschodzie Rosji, jednak w 1919 roku, przebywając w Kijowie, wsparł ruch na rzecz autokefalizacji Kościoła prawosławnego na Ukrainie. Stanął na czele Synodu Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego, ogłaszając samodzielność Kościoła Ukraińskiego. W wyniku tego Metropolita kijowski Antoni oraz jego tymczasowy zarząd wykluczyli go z Kościoła rosyjskiego. Arcybiskup Agapit złożył akt pokutny za swoją działalność w ramach Kościoła Ukraińskiego po ucieczce na tereny kontrolowane przez Armię Ochotniczą. Po powrocie został ponownie ordynariuszem eparchii jekaterynosławskiej i włączył się w skład tymczasowego zarządu.

Po zwycięstwie Czerwonych w wojnie domowej w Rosji i przejęciu kontroli nad Ukrainą został aresztowany. Odmówił publicznego wyrzeczenia się wiary w Boga i zmarł w więzieniu w Jekaterynosławiu w wyniku odniesionych obrażeń podczas przesłuchań oraz tyfusu.