Agamemnon

Agamemnon (gr. Ἀγαμέμνων Agamémnōn, łac. Agamemnon) to postać w mitologii greckiej, syn Atreusza i Aerope (w niektórych wersjach mitów jego ojcem jest Plejstenes), starszy brat Menelaosa, wywodzący się z rodu Atrydów. Był królem Argolidy, regionu, w którym najważniejszymi miastami były Argos, Mykeny, Tiryns oraz Midea. Zgodnie z późniejszymi przekazami, pełnił również rolę króla Lakedajmonu, z Amyklaj jako stolicą. Od jego przodków bywał nazywany Atrydą, Pelopidą lub Tantalidą.

Rodzina

Jego żoną była Klitajmestra, siostra Heleny, wcześniej żona Tantala, którego Agamemnon zabił. Z tego powodu był ścigany przez Dioskurów, co zmusiło go do poślubienia wdowy po swoim rywalu. Związek ten od początku był problematyczny. Z małżeństwa Agamemnona i Klitajmestry urodziło się kilkoro dzieci: Chrysotemis, Elektrę (Laodikę), Ifigenię (Ifianassę) oraz Orestesa.

Mity

Po porwaniu Heleny, Agamemnon, na prośbę Menelaosa, został naczelnym wodzem wyprawy Greków na Troję. Gdy wszystkie okręty były gotowe do rejsu, nie mogły opuścić portu, ponieważ Artemida postanowiła ukarać Agamemnona za jego arrogancję. W końcu zażądała, aby poświęcił swoją córkę Ifigenię, na co się zgodził, co z kolei wywołało gniew jego żony. W micie o oblężeniu Troi, według Jana Parandowskiego, bogini litowała się nad niewinną dziewczyną i kazała złożyć w ofierze łanię.

Podczas oblężenia Troi, Agamemnon brał udział w atakach na okoliczne miasta. W trakcie jednego z takich ataków porwał Chryzejdę, kapłankę Apollina. Gdy odmówił jej zwrócenia, Apollo zesłał na greckie wojska zarazę. To właśnie od tego momentu zaczyna się opowieść zawarta w Iliadzie. Przerażeni Achajowie próbowali zmusić Agamemnona do oddania Chryzejdy, jednak on żądał od Achillesa, aby oddał mu swoją ukochaną, brankę Bryzejdę. Konflikt ten doprowadził do wycofania się Achillesa z wojny trojańskiej. Po pewnym czasie Agamemnon zrozumiał, że bez udziału najlepszego wojownika nie można wygrać wojny. W związku z tym zwrócił Bryzeidę do obozu Achillesa i prosił go o powrót na pole bitwy, obiecując mu rękę jednej ze swoich córek.

Po zdobyciu Troi, Agamemnon otrzymał w darze córkę Priama, Kasandrę, z którą miał dwóch synów – Teledamosa i Pelopsa.

Śmierć

W czasie, gdy Agamemnon toczył walki w Troi, jego żona Klitajmestra miała kochanka – Ajgistosa, który postanowił zabić prawowitego męża.

Kiedy Agamemnon wrócił z wojny, w domu czekała na niego żona z kochankiem. Klitajmestra serdecznie powitała męża, nie zdradzając żadnych oznak wrogości, co sprawiło, że Agamemnon i jego świta nie mieli żadnych podejrzeń. Tylko Kasandra, przywieziona jako wojenna branka, krzyczała, że czuje krew i że nad tym domem wisi klątwa. Klitajmestra zaprowadziła Agamemnona do kąpieli, a gdy ten wycierał się ręcznikiem, zarzuciła na niego własnoręcznie utkaną sieć. Wtedy z ukrycia wyskoczył Ajgistos i zadał mu dwa ciosy mieczem, a Klitajmestra odrąbała mu głowę toporem, zabijając również Kasandrę. Nie oszczędzono także nikogo z otoczenia wodza. Zginęli również synowie Kasandry i Agamemnona.

Istnieje kilka wersji dotyczących śmierci Agamemnona. Niektóre źródła mówią, że zginął podczas uczty powitalnej, inne, że w trakcie kąpieli. Udział Klitajmestry w tej zbrodni jest różnie opisywany. Niektórzy twierdzą, że żona podarowała mu koszulę z zaszytymi rękawami lub zarzuciła na niego szatę z sieci, co uniemożliwiło mu obronę. Inna wersja mówi, że Klitajmestra zabiła go osobiście toporem, z zazdrości o Kasandrę.

Grób Agamemnona znajduje się w ruinach Myken (Spartanie twierdzą, że został pochowany w Amyklaj). Masakra miała miejsce trzynastego dnia miesiąca Gameliona (stycznia), który Klitajmestra ustanowiła dniem świątecznym.

W literaturze pięknej

Agamemnon jest jednym z głównych bohaterów Iliady Homera oraz tragedii Agamemnon Ajschylosa. Do historii Agamemnona nawiązuje również wiersz Grób Agamemnona autorstwa Juliusza Słowackiego.