Aktien-Gesellschaft (AG) Vulcan Stettin
AG Vulcan Stettin to firma stoczniowo-maszynowa, która funkcjonowała do końca II wojny światowej w Szczecinie.
Historia
Stocznia została założona w 1851 roku jako Vulcan-Werft w Drzetowie (wówczas Bredow) przez inżynierów z Hamburga, Früchtenichta i Brocka. Pierwszym statkiem, który zbudowano, był parowy bocznokołowiec Dievenow. W 1857 roku, na mocy decyzji króla Prus, Fryderyka Wilhelma IV, przedsiębiorstwo przekształciło się w spółkę akcyjną (Aktien-Gesellschaft) i zaczęło przyjmować udziały firm z Berlina i Szczecina. Zmieniono nazwę na Stettiner Maschinenbau AG „Vulcan” (Szczecińskie Towarzystwo Budowy Maszyn „Vulcan” S.A.) i uruchomiono nowy dział zajmujący się budową parowozów, produkując ich do 70 rocznie w latach 1866–1870. Vulcan był pierwszą cywilną stocznią w Cesarstwie Niemieckim, która otrzymała zamówienie od Kriegsmarine na budowę pancernika, którym był zbudowany w 1874 roku „Preußen”. Do 1900 roku stocznia przeżywała intensywny rozwój, produkując okręty dla kluczowych armatorów, w tym z krajów takich jak Chiny, Rosja, Grecja, Brazylia i Japonia.
Cztery z pasażerskich statków zbudowanych w Vulcanie zdobyły Błękitną Wstęgę Atlantyku łącznie dwanaście razy:
- „Kaiser Wilhelm der Große” (2x)
- „Deutschland” (8x)
- „Kronprinz Wilhelm”
- „Kaiser Wilhelm II”
W 1906 roku otworzono filię stoczni w Hamburgu, a pięć lat później przeniesiono tam siedzibę firmy i zmieniono nazwę na Vulcan-Werke Hamburg und Stettin AG. W tym czasie stocznia w Hamburgu zaczęła przejmować zamówienia na większe jednostki, podczas gdy w Szczecinie produkowano jedynie małe statki oraz, w czasie I wojny światowej, okręty podwodne.
W 1905 roku zbudowano największy wówczas pasażerski statek parowy na świecie – „Kaiserin Auguste Victoria”. W 1913 roku w hamburskim oddziale Vulcana powtórzono to osiągnięcie, budując „Imperator”, który przewyższał pod każdym względem RMS „Titanic”, który zatonął rok wcześniej. „Imperator” został w 1920 roku przejęty przez linię Cunard Line z Wielkiej Brytanii i przemianowany na RMS „Berengaria”.
Po 1918 roku stocznia zaprzestała budowy okrętów na mocy postanowień traktatu wersalskiego, który tego zabraniał. Armatorzy zaczęli ograniczać zamówienia na statki pasażerskie, chociaż jeszcze w 1924 roku stocznia miała dodatni bilans. W 1925 roku sytuacja się pogorszyła na tyle, że nawet subwencje rządów Prus i Rzeszy nie uratowały jej przed kryzysem. Rok później stocznia „Vulcan” została zakupiona przez firmę Deschimag (Deutsche Schiff- und Maschinenbau AG) z Bremy. W 1928 roku, w związku z wielkim kryzysem, przedsiębiorstwo zakończyło produkcję lokomotyw, a ta część dawnego Vulcana została przejęta przez firmę August Borsig GmbH z Berlina.
W 1938 roku wznowiono działalność, w tym wydział budowy maszyn, który dwa lata później otrzymał zamówienie na budowę okrętów podwodnych dla Kriegsmarine. W październiku 1943 roku zwodowano U-901, podczas gdy drugi z budowanych okrętów, U-902, został zniszczony w wyniku alianckich nalotów. W stoczni budowano także torpedowce. Do końca wojny stocznia została całkowicie zniszczona.
Po 1945 roku na terenie stoczni oraz przyległych Stettiner Oderwerke powstała Stocznia Szczecińska (od 2021 roku funkcjonująca jako „Stocznia Szczecińska Wulkan”), a obecnie działa tam także Szczecińska Stocznia Remontowa „Gryfia”. Jednym z jej nabrzeży jest Nabrzeże Wulkan.
Zbudowane statki i okręty
Przykłady statków i okrętów zbudowanych w stoczni „Vulcan”:
Przypisy
Bibliografia
Pomorze Zachodnie w tysiącleciu. Praca zbiorowa / pod red. Pawła Bartnika i Kazimierza Kozłowskiego; Polskie Towarzystwo Historyczne. Oddział w Szczecinie, Kuratorium Oświaty w Szczecinie, Urząd Miejski w Szczecinie. Szczecin: Wydawnictwo Archiwum Państwowego „Dokument” w Szczecinie, 2000, s. 159. ISBN 83-86992-75-1. (pol.).
Roman Czejarek: Szczecińskie czterofajkowce. Szczecin: Leda, 2005. ISBN 83-921866-8-0. (pol.). Brak numerów stron w książce.