Afrygus – postać z powieści Teodora Parnickiego pt. Twarz księżyca.
Postać
Afrygus był nieślubnym potomkiem Mitroanii oraz chorezmijskiego koniuszego, urodzonym w 274 lub 275 roku. Oczekiwał z ujawnieniem swojego pochodzenia jako półkrwi Swijaszyda na odpowiedni moment. Planował rozpocząć swoje panowanie od eliminacji możnych, aby stać się obrońcą słabszych oraz władcą upośledzonych, utożsamiając się z Chrystusem, czyli pomazańcem, wyznaczonym przez tych, których od pokoleń zrujnował trud. Istniało jednak ryzyko, że kapłani świętego chorezmijskiego Prakonia, przewodzący ludowi, mogliby uznać go za świętokradcę i skierować lud przeciwko niemu. Aby przekazać mu, jak uniknąć tego niebezpieczeństwa, Sykoriusz Probus spotkał się z nim podczas swojej misji dyplomatycznej do Persji w 299 roku. Afrygus zdołał się wówczas do niego przedostać, uciekając przed najemnikami, którzy polowali na jego głowę, i spotkał się w przebraniu dworskiego koniuszego na dziedzińcu pałacu Sasanidów. Jako prawowity dziedzic korony chorezmijskiej, nie chciał jednak skorzystać z rady Rzymianina. Przekazał jedynie wiadomość swojej matce. W 305 roku rzeczywiście zdobył tron chorezmijski.
Odniesienia historyczne i literackie
O historycznej postaci szacha Afriga wiadomo niewiele. Zajął tron w 305 roku, co zapoczątkowało chorezmijską dynastię Afrygidów. Przeniósł stolicę państwa z Torpak-Kala do Kijat, znajdującego się na prawym brzegu Amu-darii, gdzie zbudował potężny zamek Fir. Jego imię jest znane także z napisów na monetach. Dynastia, którą założył, rządziła w Chorezmie przez wiele wieków, a kultura tego okresu nosi nazwę afrygijskiej, od jej nazwy.
Afrygus, z misją wymordowania wielmożów w obronie słabszych i upośledzonych, stawał w obliczu zagrożenia, że kapłani chorezmijscy mogą zwrócić lud przeciwko niemu, uznając go za świętokradcę. Jest pierwszym z serii bohaterów Parnickiego, którzy stają w obronie maluczkich w starciu z wielmożami. Niektórzy, jak Aron czy Stanisław, reprezentują Kościół Chrystusowy, uniwersalny i ponadplemienny, przewodząc maluczkim, skrzywdzonym i bękartom w ich walce przeciwko wielmożom. Inni, jak Eryk czy Iwen Słonina, zdradzają oboz maluczkich w imię interesów wielmożów.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Teodor Parnicki: Twarz księżyca: powieść z wieków III–IV. Cz. 1. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1961.
Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2004. ISBN 83-207-1748-5.
Jacob Burckhardt: Czasy Konstantyna Wielkiego. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1992.
O. W. Kudriawcew: Historia powszechna. T. 2. Książka i Wiedza, 1964.
Małgorzata Czermińska: Teodor Parnicki. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1974.