Aferzysta
Aferzysta (oryg. fr. Un homme d’affaires) to opowiadanie autorstwa Honoriusza Balzaka, opublikowane w 1844 roku, które wchodzi w skład Scen z życia paryskiego w cyklu Komedia ludzka. W 1845 roku ukazała się jego zmieniona wersja, na którą wpłynęły zarówno poprawki wydawcy, jak i samego autora, a także zawierała dedykację dla znanego bankiera Rotszylda.
Treść
Kurtyzana Malaga organizuje spotkanie towarzyskie, na które przybywają stałe postacie paryskich salonów: Bixiou, Desroches, Natan, Lousteau oraz hrabia de la Palferine. W trakcie zabawy naturalnie rozpoczyna się dyskusja na temat sposobów zdobywania pieniędzy – kluczowego problemu życia w Paryżu. Zebrani przypominają historię spektakularnego wzbogacenia się Maksyma de Trailles, znanego aferzysty i kochanka hrabiny de Restaud, który swój majątek zdobył dzięki półlegalnym operacjom finansowym, które realizował z pomocą bankiera Nucingena oraz lichwiarza Claparona.
Cechy utworu
Aferzysta jest kolejnym przykładem w Komediach ludzkich wykorzystania techniki opowieści w opowieści – główna narracja jest przekazywana przez samych bohaterów, którzy współtworzą historię o losach de Traillesa. Podobna metoda została zastosowana m.in. w Drugim studium kobiety oraz Banku Nucingena. Prezentacja różnych perspektyw pozwala autorowi na wzbogacenie obrazu opisywanego bohatera (de Trailles to jedna z najczęściej występujących postaci w cyklu), a także na ukazanie ogromnego podobieństwa w postrzeganiu świata i innych ludzi – praktycznie każdy uczestnik spotkania u Malagi myśli w podobnych, materialistycznych kategoriach i ma zbliżone aspiracje życiowe. W ten sposób utwór staje się kolejną analizą dominującej roli pieniądza w społeczeństwie francuskim oraz obsesji na jego punkcie, która dotyka znacznej części Francuzów. Dodatkowo, dzieło ma wyraźny podtekst autobiograficzny – jest to związane z ciągłymi problemami finansowymi autora, który napisał Aferzystę w błyskawicznym tempie (w ciągu 10 dni), jedynie w celach zarobkowych.