Afera „Zalew” – ujawnione w 1971 roku niezgodne z prawem działania grupy funkcjonariuszy MSW w PRL.
Opis
Od końca lat 60. do 1971 roku, grupa przestępcza złożona z funkcjonariuszy MSW PRL, kierowana przez gen. Ryszarda Matejewskiego, przeprowadziła na Zachodzie operację mającą na celu nielegalne pozyskanie dewiz oraz złota, które miały być wykorzystane do rutynowych działań operacyjnych wywiadu i kontrwywiadu MSW.
Pod pretekstem „wykonywania czynności służbowych”, funkcjonariusze MSW zajmowali się przemytem dewiz, biżuterii i złota dla własnych korzyści. W trakcie śledztwa zabezpieczono kilkadziesiąt kilogramów złota oraz walutę o łącznej wartości około 40 milionów złotych. Część wartościowych przedmiotów, uzyskanych z przestępczych działań, oficerowie MSW ukryli na swoich działkach rekreacyjnych nad Zalewem Zegrzyńskim, co dało podstawy do nadania sprawie kryptonimu „Zalew”.
Ujawnienie tej sprawy było związane z wewnętrznymi konfliktami w samym MSW oraz rywalizacją między wywiadem i kontrwywiadem (Departament I i Departament II). Stanowiło to element walki ekipy Edwarda Gierka z dotychczasowym układem w MSW. Po kilku tygodniach śledztwa, na początku czerwca 1971 roku rozpoczęto aresztowania; gen. Matejewski został zatrzymany 13 czerwca, a łącznie aresztowano 36 osób. 15 lutego 1972 roku Sąd Wojewódzki dla miasta stołecznego Warszawy skazał 9 osób na kary więzienia:
gen. Ryszard Matejewski – 12 lat pozbawienia wolności,
Stanisław Smolnik (były wicedyrektor departamentu Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) – 9 lat pozbawienia wolności,
płk Jan Kawala (były naczelnik wydziału w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej) – 6 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
Jan Fus (konduktor) – 5 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
płk Henryk Żmijewski (były zastępca dyrektora Zarządu Kontroli Ruchu Granicznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) – 4 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
Józef Budny (oficer Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) – 3 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
Jerzy Milka (były naczelnik wydziału w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej) – 3 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
płk Zygmunt Grela (były członek Departamentu I Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) – 2 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności,
Tadeusz Walczak (oficer Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) – 2 lata i 6 miesięcy pozbawienia wolności.
Osoby te zostały także ukarane grzywną.
Odzyskano 82 kg złota, ponad 150 000 dolarów amerykańskich oraz 5 milionów złotych, co łącznie miało wartość 40 milionów złotych.
Zobacz też
afera „Żelazo”
Przypisy