Afera reprywatyzacyjna w Warszawie

Afera reprywatyzacyjna w Warszawie dotyczy nieprawidłowości związanych z procesem zwracania nieruchomości warszawskich po upadku PRL. Temat stał się szeroko komentowany w mediach po wybuchu skandalu korupcyjnego pod koniec sierpnia 2016 roku, który doprowadził do powołania Komisji Weryfikacyjnej.

Tło historyczne

W 1990 roku, po zakończeniu PRL, rozpoczął się proces reprywatyzacji warszawskich nieruchomości, które zostały przejęte na podstawie tzw. dekretu Bieruta. Do 7 czerwca 2016 roku zwrócono 4157 nieruchomości. W czasach prezydentury Hanny Gronkiewicz-Waltz, liczba zwracanych nieruchomości wzrosła z około 130 do około 200 rocznie, a w latach 2008 i 2009 oddano blisko 300 kamienic. Przypadki nadużyć w procesie reprywatyzacji (zarówno z czasów prezydentury Gronkiewicz-Waltz, jak i jej poprzedników) zaczęły być dostrzegane przez niektórych polityków (np. Piotra Ikonowicza), organizacje lokatorskie (takie jak Warszawskie Stowarzyszenie Lokatorów oraz Komitet Obrony Lokatorów), ruchy miejskie oraz media. Szacuje się, że w latach 1990–2016 liczba poszkodowanych w wyniku reprywatyzacji w Warszawie wyniosła od 40 do 55 tysięcy osób.

Przebieg afery i reakcje

Afera została ujawniona dzięki serii artykułów publikowanych w „Gazecie Wyborczej” od kwietnia 2016 roku, autorstwa Iwony Szpali i Małgorzaty Zubik. Opisano w nich nieprawidłowości związane z warszawską reprywatyzacją oraz niejasne powiązania między urzędnikami Ratusza a następcami prawnymi dawnych właścicieli nieruchomości. Największą uwagę przyciągnęły powiązania adwokata Roberta Nowaczyka, który przejął około 50 działek w stolicy, oraz Jakuba Rudnickiego, wicedyrektora Biura Gospodarki Nieruchomościami, odpowiedzialnego za przygotowywanie decyzji zwrotowych. Dziennikarki ujawniły, że w 2012 roku miasto zwróciło działkę przy ul. Chmielnej 70, której wartość szacowano na około 160 milionów złotych, mimo że roszczenia do niej zostały zaspokojone jeszcze w czasach PRL na podstawie umów indemnizacyjnych.

W związku z ujawnionymi faktami, część przedstawicieli politycznych oraz komentatorów zażądała dymisji Hanny Gronkiewicz-Waltz, prezydent Warszawy z ramienia Platformy Obywatelskiej. W odpowiedzi na aferę, we wrześniu 2016 roku, odwołała ona swoich wiceprezydentów – Jarosława Jóźwiaka oraz Jacka Wojciechowicza (także związanych z Platformą Obywatelską). Zlikwidowała również Biuro Gospodarki Nieruchomościami, które zajmowało się rozpatrywaniem wniosków o zwrot nieruchomości, a jego dyrektor Marcin Bajko został zwolniony. W wyniku sprawy doszło także do aresztowań kilku byłych urzędników urzędu miasta (w tym wicedyrektora BGN zatrudnionego przed objęciem urzędu przez Gronkiewicz-Waltz) oraz adwokatów, w tym Roberta Nowaczyka, a także do odwołania i tymczasowego aresztowania dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie.

W 2017 roku powołano tzw. Komisję Weryfikacyjną, której zadaniem miało być wyjaśnienie oraz usuwanie skutków decyzji reprywatyzacyjnych w Warszawie, które zostały wydane z naruszeniem prawa.