Afera Orlenu

Afera Orlenu, znana również jako Orlengate

Skandal ten dotyczy zatrzymania Andrzeja Modrzejewskiego, prezesa PKN Orlen, przez Urząd Ochrony Państwa w dniu 7 lutego 2002 roku. Aby wyjaśnić okoliczności tej sprawy, w maju 2004 roku Sejm ustanowił komisję śledczą.

Zatrzymanie Modrzejewskiego miało miejsce na polecenie prokuratury, a akcję koordynował Ryszard Bieszyński, dyrektor Zarządu Śledczego UOP. Cała sytuacja wzbudziła wiele kontrowersji, gdyż krytykowano jej spektakularność oraz moment przeprowadzenia, który zbiegł się z dniem posiedzenia rady nadzorczej spółki. Wkrótce po zatrzymaniu, Modrzejewski został zwolniony, a rada nadzorcza Orlenu odwołała go z pozycji prezesa.

W 2004 roku Wiesław Kaczmarek, były Minister Skarbu Państwa w rządzie Leszka Millera, ujawnił w wywiadzie dla Gazety Wyborczej z dnia 2 kwietnia, że prawdziwym powodem zatrzymania prezesa Orlenu była chęć jego odwołania oraz zablokowanie kontraktu na dostawy ropy naftowej o wartości 14 miliardów USD. Kaczmarek, który chciał się oczyścić z zarzutów o niezgodne z prawem działania w czasie pełnienia funkcji ministra, stwierdził, że decyzja o zatrzymaniu została podjęta podczas nieformalnego spotkania w gabinecie premiera, w którym uczestniczyli także Leszek Miller, minister sprawiedliwości Barbara Piwnik oraz szef UOP Zbigniew Siemiątkowski.

Po publikacji wywiadu, sprawą zajęła się katowicka prokuratura, a sejmowa komisja ds. służb specjalnych wszczęła odrębne postępowanie. Ustalono, że UOP wywierał naciski na prokuraturę, co zostało jednak zaprzeczone przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, która była następcą UOP. W kwietniu 2004 roku komisja ds. służb specjalnych zaproponowała powołanie specjalnej komisji śledczej w celu wyjaśnienia sprawy, co Sejm uchwalił 28 maja 2004 roku. Pierwsze posiedzenie komisji w sprawie Orlenu miało miejsce 6 lipca 2004 roku.

W trakcie prac komisji pojawiły się nowe wątki. 21 października 2004 roku ujawniono notatki z Agencji Wywiadu, które dotyczyły spotkania Jana Kulczyka z Władimirem Ałganowem w lipcu 2003 roku w Wiedniu. Kulczyk miał rzekomo powoływać się na swoje wpływy u prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w kontekście korzystnej dla Rosjan prywatyzacji Rafinerii Gdańskiej.

10 listopada 2004 roku komisja otrzymała stenogramy z podsłuchu 160 rozmów telefonicznych lobbysty Marek Dochnala, który negocjował z ministrem skarbu Zbigniewem Kaniewskim sprzedaż istotnych firm energetycznych w Polsce. Dochnala do ministra skierował poseł SLD Andrzej Pęczak, który współpracował z lobbystą w zamian za luksusowy samochód. Nagrano również jego rozmowy z współpracownikiem Dochnala, Krzysztofem Popendą, w których poseł omawia szczegóły wyposażenia samochodu.

W czerwcu 2006 roku sąd uniewinnił Modrzejewskiego od zarzutu ujawnienia poufnej informacji Grzegorzowi Wieczerzakowi. W grudniu 2006 roku sąd uwolnił Modrzejewskiego i Wieczerzaka od kolejnych zarzutów dotyczących niegospodarności w IX NFI.

W 2012 roku prawomocnie skazany został Ryszard Bieszyński, ówczesny dyrektor zarządu śledczego UOP, a w 2013 roku skazany został Zbigniew Siemiątkowski. W ustnym uzasadnieniu wyroku sędzia wskazała na usłużną postawę prokuratury wobec UOP oraz na skoordynowane, niezgodne z prawem działania UOP oraz kancelarii premiera Leszka Millera.