Afera Elsagate
Afera Elsagate (nazwa wywodzi się od Elsy, postaci głównej z serii filmów Kraina lodu, często pojawiającej się w materiałach związanych z tą aferą, a przyrostek -gate jest popularnym elementem w nazwach skandali, inspirowanym aferą Watergate) dotyczy nieodpowiednich treści w serwisie YouTube oraz YouTube Kids, które były oznaczane jako odpowiednie dla dzieci, mimo że zawierały materiały nieprzeznaczone dla najmłodszych. Wspomniane materiały często wykorzystywały fikcyjne postacie z kreskówek i filmów animowanych, w tym w ramach crossoverów, bez zgody właścicieli praw autorskich. Afera objęła również kanały z dziećmi, takie jak Toy Freaks, których treści wzbudziły podejrzenia o znęcanie się nad uczestnikami.
Większość materiałów w tej kategorii to animacje komputerowe lub filmy aktorskie, niektóre kanały korzystały również z plastelinowych animacji. Treści te były tagowane w sposób umożliwiający ominięcie algorytmów ochronnych YouTube, które miały na celu ochronę dzieci. Z powodu ogromnej skali tego zjawiska, moderacja treści była wyjątkowo trudna. Aby zwiększyć widoczność w wynikach wyszukiwania i przyciągnąć uwagę użytkowników, twórcy filmów umieszczali w tytułach imiona postaci fikcyjnych oraz słowa kluczowe, takie jak education, learn colors czy nursery rhymes. Materiały te zawierały również automatycznie dodawane reklamy, co sprawiało, że generowały znaczne dochody zarówno dla twórców, jak i dla YouTube.
W 2017 roku wzrosła świadomość społeczna dotycząca nieodpowiednich treści kierowanych do dzieci. W tym samym roku, po licznych artykułach na temat bezpieczeństwa dzieci na YouTube, platforma wprowadziła surowsze zasady dotyczące publikacji materiałów dla najmłodszych. Pod koniec listopada 2017 roku administracja usunęła kanały i filmy związane z aferą Elsagate, jak również inne nieodpowiednie treści wideo oraz komentarze użytkowników dotyczące dzieci.
Historia
Pierwsze doniesienia (2016-2017)
W czerwcu 2016 roku czasopismo The Guardian opublikowało artykuł o kanale na YouTube o nazwie Webs and Tiaras, utworzonym w marcu tego roku. Kanał prezentował filmy z ludźmi przebranymi za znane postacie, takie jak Spider-Man, Elsa czy Joker, biorącymi udział w dziwnych lub absurdalnych sytuacjach. Filmy nie zawierały dialogów, jedynie proste efekty dźwiękowe i muzykę w tle, co ułatwiało ich globalny odbiór. W artykule wspomniano także o innych podobnych kanałach, takich jak Toy Monster, The Superheroes Life i The Kids Club, które powstały w tym samym czasie.
W styczniu 2017 roku, jeden z kanałów prowadzonych przez partnera YouTube w Wietnamie, Spiderman Frozen Marvel Superhero Real Life, zablokował dostęp do filmów dla subskrybentów z Wietnamu w odpowiedzi na skargi rodziców dotyczące nieodpowiedniej zawartości. Właściciel kanału został później ukarany grzywną przez lokalny Urząd Transmisji i Informacji Elektronicznej.
Wzrastająca liczba odsłon materiałów związanych z Elsagate skłoniła użytkowników do podejrzeń, że kanały te mogą sztucznie zwiększać swoją popularność przy użyciu botów, które zawyżają statystyki oglądalności, chociaż nie zostało to potwierdzone. W lutym 2017 roku The Verge w artykule zauważył, że chociaż większość filmów była łagodna, niektóre zawierały mniej odpowiednie treści, takie jak humor skatologiczny czy przemoc. W artykule wskazano również, że większość z tych materiałów miała niski budżet, który skupiał się głównie na kostiumach aktorów, co ułatwiało produkcję i zwiększało ich powtarzalność. Sukces tych nagrań przypisano także zmartwieniom „freudowskim”, które dzieci mogły uznać za fascynujące lub straszne, takim jak oddawanie moczu, defekacja czy ciąża.
Również w lutym na stronie The Awl opublikowano artykuł o kanale Webs and Tiaras oraz podobnych, które opisano jako bezsensownie przerażające i całkiem chore jak na filmy dla dzieci. W materiałach tych występowały m.in. sceny z rodzącą Elsą czy Spider-Manem podającym zastrzyk z kolorową cieczą. W większości przypadków wyłączono liczniki ocen, co utrudniało ocenę rzeczywistego zaangażowania widzów. Pod wieloma filmami pojawiały się pozytywne komentarze ze podobnych kanałów, mające na celu zwiększenie liczby widzów.
W marcu BBC opublikowała artykuł pt. Przerażające filmy na YouTube, które oszukują dzieci, który zwrócił uwagę na imitację postaci Świnki Peppy, w której tytułowa postać doświadcza bólu podczas wizyty u dentysty, oraz film, w którym ta sama postać podpala zamieszkany dom. W artykule omówiono także setki podobnych materiałów, obejmujących zarówno niedozwolone, ale nieszkodliwe kopie oryginalnych animacji, jak i materiały zawierające przemoc.
W tym samym miesiącu telewizja CTV News wyemitowała reportaż o fałszywych kreskówkach na YouTube, dotyczący imitacji kreskówek z motywami dla dorosłych, często publikowanych w serwisie YouTube Kids. Wskazano, że niektóre filmy miały miniaturki skierowane do dzieci, podczas gdy rzeczywista zawartość była często nieodpowiednia. Stacja zauważyła, że filmy te mogły być przerażające dla najmłodszych odbiorców z powodu licznych scen z potworami i krwią oraz ponieważ postacie w tych materiałach były ścigane, atakowane lub ciężko ranne.
Termin Elsagate powstał w 2017 roku. Latem tego roku hasztag #ElsaGate zyskał popularność na Twitterze, dzięki użytkownikom zwracającym uwagę na obecność takich treści na YouTube i YouTube Kids. Na Reddicie, 23 czerwca 2017 roku, utworzono subreddit r/ElsaGate, który stał się miejscem dyskusji na ten temat i przyciągnął dziesiątki tysięcy użytkowników.
Odkrycie materiałów Elsagate (2017)
W listopadzie 2017 roku wiele mediów opublikowało artykuły dotyczące kanału na YouTube o nazwie Toy Freaks, prowadzonego przez samotnego ojca, Grega Chisma. Kanał zdobył 8,54 mln subskrypcji i znajdował się wśród stu najczęściej oglądanych kanałów, aż do jego usunięcia w tym samym miesiącu. W materiałach często występowały córki Chisma, które w wielu filmach były przestraszone lub płakały.
W sprawie Elsagate wypowiedziało się wiele osób, w tym raper B.o.B oraz kanał komentarzowy H3h3Productions. 4 listopada 2017 roku The New York Times opublikował artykuł o nieodpowiednich materiałach, które umknęły filtracji na YouTube i mogły zaszkodzić dzieciom, sugerując, że niewłaściwe osoby znalazły sposób na obejście algorytmów ochrony dzieci. 17 listopada komentator internetowy Philip DeFranco opublikował film dotyczący problemu Elsagate.
The New York Times odkrył, że jeden z kanałów publikujących podrobione kreskówki, Super Zeus TV, był powiązany z witryną SuperKidsShop.com, zarejestrowaną w Ho Chi Minh w Wietnamie. Mężczyzna związany z tą stroną potwierdził, że jego partnerzy byli odpowiedzialni za materiały, które według niego produkował zespół złożony ze stu osób. Następujące po tym prośby o wywiad pozostały bez odpowiedzi.
9 listopada członkowie satyrycznego zespołu muzycznego Negativland przeprowadzili audycję w swoim programie radiowym Over the Edge, poświęconą Elsagate. Modern Animal Kids zrealizowało remix trzech odcinków OtE z lat 90., koncentrując się na mediach skierowanych do dzieci, emitowanych w latach przed premierą Teletubisiów, uznawanymi za pierwszy przypadek marketingu skierowanego do grupy wiekowej 6-18 miesięcy.
22 listopada na stronie BuzzFeed News opublikowano artykuł omawiający niepokojące materiały przedstawiające dzieci w nieodpowiednich i patologicznych sytuacjach. Informacje do artykułu dostarczył dziennikarz i obrońca praw człowieka Matan Uziel, który 22 września przesłał wyniki śledztwa oraz donos do FBI, informując o materiałach wideo, które mogą stanowić cel dla dewiantów seksualnych.
Wpływ materiałów Elsagate na dzieci
The New York Times w swoim artykule zacytowało wypowiedź profesora pediatrii Michaela Richa, który stwierdził, że takie materiały mogą być potencjalnie szkodliwe dla dzieci, które mogą uznać je za straszne, gdyż postacie, które znają i którym ufają, zostały przedstawione w sposób nieodpowiedni lub agresywny.
Reakcja ze strony YouTube
W sierpniu 2017 roku YouTube ogłosił nowe wytyczne dotyczące publikowanych materiałów oraz ich monetyzacji. W ramach działań mających na celu demonetyzację kontrowersyjnych i nieodpowiednich treści, ogłoszono, że twórcy nie będą mogli uzyskiwać przychodów z materiałów, które w niewłaściwy sposób wykorzystują postacie z mediów dla rodzin. W listopadzie tego samego roku wprowadzono zasadę oznaczania materiałów jako przeznaczonych dla osób dorosłych w głównej aplikacji YouTube po uprzednim zgłoszeniu.
Afera objęła kanały nie tylko wykorzystujące postacie z bajek, ale także takie, w których występowały dzieci, często wykonujące nieodpowiednie lub niebezpieczne czynności pod nadzorem rodziców. W ramach szerszej akcji, YouTube usunął kanał Toy Freaks, w którym występował ojciec (Greg Chism) oraz jego dwie córki w nieodpowiednich sytuacjach. Dochodzenie w sprawie Chisma prowadziły organy opieki społecznej w stanach Illinois i Missouri, które kierowały wobec niego zarzuty znęcania się nad dziećmi, jednak wkrótce oskarżenia zostały wycofane. Kanał Toy Freaks przed usunięciem zdążył zdobyć 8,5 mln subskrypcji.
Media ujawniły również, że wiele filmów z udziałem nieletnich, często publikowanych przez nich samych, które nie budziły większych kontrowersji, przyciągnęły uwagę pedofilów i innych grup, które pozostawiały komentarze pod materiałami. Część z tych treści generowała dochody. W wyniku afery wielu znaczących reklamodawców wstrzymało wydatki na reklamy w YouTube, co wymusiło wprowadzenie zakazu publikacji filmów przez nieletnich, poparty wymogami prawnymi.
22 listopada 2017 roku YouTube ogłosił, że usunął ponad 50 kanałów i tysiące filmów niespełniających nowych wymagań. 27 listopada firma ogłosiła, że usunęła ponad 270 kont i ponad 150 tys. filmów, wyłączyła komentarze na ponad 625 tys. filmów przyciągających uwagę pedofilów i pozbawiła reklam ponad 2 mln filmów oraz ponad 50 tys. kanałów udających treści dla dzieci. Na łamach Forbes Dani Di Placido zauważył, że wiele problematycznych materiałów wciąż pozostawało dostępnych na platformie oraz że liczba usuniętych treści ujawniła słabości algorytmów YouTube w zakresie ochrony dzieci.