Afera Blomberga-Fritscha

Afera Blomberga-Fritscha to skomplikowana intryga polityczna, która osiągnęła swoje apogeum w 1938 roku. Była to sprawa, odpowiednio przygotowana i zmanipulowana, dotycząca kwestii osobistych, w tym oskarżeń o homoseksualizm (na podstawie paragrafu 175 kodeksu karnego z 1871 roku) oraz małżeństwa z byłą prostytutką. Intryga została zaplanowana przez kluczowych przedstawicieli III Rzeszy, takich jak Hermann Göring, Heinrich Himmler oraz Reinhard Heydrich, a jej celem było osiągnięcie konkretnych korzyści politycznych oraz pozbycie się niewygodnych dowódców wojskowych: feldmarszałka Wernera von Blomberga, Ministra Wojny, i generała Wernera von Fritscha, Naczelnego Dowódcy Wojsk Lądowych.

Obaj zostali ostatecznie usunięci ze swoich stanowisk 4 lutego 1938 roku, przy czym Blomberg nie pełnił już funkcji ministra wojny od 26 stycznia 1938 roku.

W wyniku tej afery doszło także do usunięcia z zajmowanych stanowisk innych niemieckich wojskowych, w tym generała Ludwiga Becka, który 18 sierpnia 1938 roku podał się do dymisji jako szef Sztabu Generalnego OKH. W konsekwencji zlikwidowano Ministerstwo Wojny, a jego miejsce zajęło OKW, którym kierował generał Wilhelm Keitel. Władzę nad siłami zbrojnymi powierzył Adolf Hitler.

Wydarzenia poprzedzające wybuch afery

Początki afery sięgają lipca 1936 roku, kiedy Heinrich Himmler objął stanowisko szefa niemieckiej policji, a Reinhard Heydrich stał się szefem Sipo (Kripo i Gestapo). W tym samym miesiącu miało miejsce spotkanie Hermanna Göringa z Heydrichem, podczas którego Göring zasugerował, że wkrótce mogą wystąpić kontrowersyjne sytuacje. Poprosił o zachowanie dyskrecji oraz o współpracę.

Göring, dowódca Luftwaffe, pragnął objąć kontrolę nad Marynarką Wojenną oraz Wojskami Lądowymi, co miało zaspokoić jego ambicje polityczne. Uważał, że pruscy wojskowi są zbyt sztywni, aby wspierać Hitlera w jego planach budowy potężnych Niemiec. Himmler i Heydrich, jako szefowie tajnych służb, byli mu potrzebni do usunięcia niewygodnych dowódców.

Himmler marzył o przekształceniu SS w nową armię, która zyskałaby przewagę nad Wehrmachtem, dlatego z entuzjazmem zgodził się na pomysł Göringa pozbycia się niepożądanych oficerów.

W lipcu 1936 roku, po spotkaniu z Göringiem, Heydrich rozpoczął działania przeciwko generałowi von Fritschowi. Szybko jednak odkrył, że doszło do pomyłki (chodziło o inną osobę), lecz postanowił wykorzystać sytuację do ataku na generalicję.

Zaangażowano radcę kryminalnego Josefa Meisingera, który dowodził oddziałem Gestapo zajmującym się homoseksualistami. W trakcie rutynowej kontroli natrafił na zeznania 29-letniego Ottona Schmidta, który w 1935 roku był przesłuchiwany pod zarzutem szantażu wielu znanych osób, w tym generała von Fritscha.

Schmidt był sutenerem i homoseksualistą, mającym na koncie liczne wyroki. W okresach wolności utrzymywał się z szantażowania bogatych homoseksualistów. Dokumenty z jego przesłuchania dotarły do Heydricha, który przekazał je Himmlerowi, a ten przedstawił je Hitlerowi.

Hitler nie uwierzył w oskarżenia wobec von Fritscha, sądząc, że generałowie będą wdzięczni za odrzucenie traktatu wersalskiego i wspieranie jego planów podboju Europy. Polecił Himmlerowi zniszczyć dokumenty, lecz ten przekazał je Heydrichowi, który schował je w sejfie, przewidując, że mogą się przydać w przyszłości.

O intrydze SS dowiedzieli się szef Abwehry Wilhelm Canaris i jego zastępca Hans Oster od Hansa Bernda Giseviusa, byłego funkcjonariusza Gestapo. Poinformowali oni Blomberga, który przeprowadził ostrzegawczą rozmowę z von Fritschem podczas wspólnej jazdy konnej. Wydawało się, że sprawa von Fritscha została zapomniana, jednak Hitler zmienił zdanie w związku z opornymi oficerami, w tym Fritschem, co zadecydowało o dalszym rozwoju wydarzeń.

5 listopada 1937 roku odbyło się tajne spotkanie z Hitlerem, w którym uczestniczyli także Blomberg, Fritsch oraz inni czołowi dowódcy. Po wystąpieniu Hitlera, wywiązała się burzliwa dyskusja, podczas której wojskowi wyrazili sceptycyzm wobec planów przywódcy, obawiając się wojny. W odpowiedzi Hitler zrozumiał, że dowódcy Wehrmachtu nie są zainteresowani rozpoczęciem działań wojennych. Nie mógł jednak ich odwołać, obawiając się reakcji innych dowódców, co skłoniło Himmlera do wykorzystania teczki z sejfu Heydricha.

Wybuch afery

24 stycznia 1938 roku Hermann Göring przedstawił Hitlerowi zebrane informacje na temat żony Blomberga, co zaskoczyło Führera. Göring wiedział, że von Fritsch, którego Hitler wskazał na następcę Blomberga, nie obejmie tego stanowiska, ponieważ posiadał kompromitujące dowody jego homoseksualizmu, które nie zostały pokazane Hitlerowi.

25 stycznia 1938 roku, w nocy oraz po południu, Göring przedstawił Hitlerowi dowody rzekomego homoseksualizmu von Fritscha. Świadkiem był pułkownik Hossbach, który dostrzegł, że szykuje się brudna gra. Fritsch nie zdawał sobie sprawy, że chodzi o niego, i 26 stycznia 1938 roku stawił się w Kancelarii Rzeszy, gdzie odbyła się konfrontacja z Otto Schmidtem. Generał stanowczo zaprzeczył wszelkim oskarżeniom i zażądał sądu honorowego.

Canaris zasugerował Osterowi, aby jak najszybciej skontaktował się z wysokimi dowódcami, którzy mogliby wesprzeć Fritscha. Jednakże 5 lutego 1938 roku 60 generałów dowiedziało się o swoich dymisjach lub przeniesieniach na niższe stanowiska.

Werner von Fritsch stanął przed sądem honorowym, gdzie obrońcy udowodnili kłamstwa Schmidta. Generał opuścił salę sądową, mając nadzieję na przeprosiny, ale otrzymał jedynie propozycję dowodzenia pułkiem piechoty. Zginął 22 września 1939 roku pod Warszawą.

Werner von Blomberg nie zgodził się na unieważnienie małżeństwa, rozważając rozwód z żoną. W końcu zdecydował się na rezygnację z funkcji ministra wojny. 27 stycznia 1938 roku miał ostatnie spotkanie z Hitlerem. Po dymisji wyjechał z żoną do miasteczka przy granicy Włoch, a po wojnie nie stanął przed Trybunałem w Norymberdze jako oskarżony.

Otto Schmidta zastrzelono na rozkaz Himmlera, a także Hermanna Göringa oraz kapitana Achima von Fritscha.

Przypisy

Bibliografia

Bogusław Wołoszański, Największy wróg Hitlera, Warszawa: Wydawnictwo Wołoszański, [2012], ISBN 978-83-62770-29-8, ISBN 978-83-62770-30-4.
Kronika XX wieku, Marian B.M. Michalik (oprac.), Eugeniusz E. Duraczyński (oprac.), Jolanta M.J. Michasiewicz (red.), Warszawa: Wydawnictwo „Kronika”, 1991, ISBN 83-900331-0-0.
Nicolaus v. Below, Byłem adiutantem Hitlera 1937 – 45, ISBN 83-11-07767-3.
Bogusław Wołoszański, Sensacje XX wieku, II wojna światowa, ISBN 83-85852-17-4.
Klaus Jürgen Müller, Das Heer und Hitler: Armee und nationalsozialistisches Regime 1933-1940, 1969, ISBN 978-3-486-59558-1.
Richard Plant, The Pink Triangle: The Nazi War Against Homosexuals, 1988, ISBN 978-0-8050-0600-1.
Wojskowy Instytut Historyczny, Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej. Wojna obronna Polski 1939, Warszawa 1979.
Albert Speer, Wspomnienia, ISBN 83-11-07719-3.
Tadeusz Szafar, Afera Generałów, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1961 r., wydanie I.