Afatynib

Afatynib (łac. afatinibum) to wielofunkcyjny związek chemiczny, który działa jako inhibitor kinazy tyrozynowej. Jest stosowany w leczeniu dorosłych pacjentów z niedrobnokomórkowym rakiem płuca, który jest miejscowo zaawansowany lub ma przerzuty, a także w przypadkach z aktywującą mutacją receptora nabłonkowego czynnika wzrostu (EGFR).

Mechanizm działania

Afatynib działa jako inhibitor receptorów EGFR, HER2 i HER4, wiążąc się kowalencyjnie z cysteiną w odpowiednich pozycjach receptora (797, 805 i 803). Po związaniu z receptorem, afatynib trwale hamuje aktywność kinazy tyrozynowej, co prowadzi do zmniejszenia autofosforylacji i transfosforylacji wewnątrz dimerów ErbB. To z kolei blokuje przekazywanie sygnału z wszystkich receptorów tej rodziny. Afatynib hamuje wzrost komórek oraz wywołuje apoptozę w przypadku nowotworów takich jak niedrobnokomórkowy rak płuc, rak sutka, rak trzustki, rak jelita grubego, rak płaskonabłonkowy głowy i szyi oraz inne złośliwe nowotwory, w których występują mutacje receptorów rodziny ErbB.

Zastosowanie

Europa

Afatynib jest stosowany w leczeniu dorosłych pacjentów, którzy wcześniej nie byli leczeni inhibitorami kinazy tyrozynowej EGFR, z niedrobnokomórkowym rakiem płuca miejscowo zaawansowanym lub z przerzutami oraz z aktywującą mutacją (mutacjami) receptora EGFR.

Stany Zjednoczone

W USA afatynib jest stosowany jako leczenie pierwszego rzutu dla pacjentów z niedrobnokomórkowym rakiem płuca z przerzutami oraz z mutacjami receptora EGFR, które nie powodują oporności na lek. Stosuje się go również jako leczenie drugiego rzutu dla pacjentów z płaskonabłonkowym rakiem płuca w przypadku progresji po leczeniu opartego na platynie.

Afatynib znajduje się na wzorcowej liście podstawowych leków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO Model Lists of Essential Medicines) z 2019 roku.

W Polsce afatynib został dopuszczony do obrotu w 2020 roku.

Działania niepożądane

Afatynib może wywoływać następujące działania niepożądane u ponad 10% pacjentów:

zanokcica
zmniejszenie łaknienia
krwawienie z nosa
biegunka
zapalenie jamy ustnej
wysypka
świąd
suche skóry

Natomiast u ponad 1% pacjentów mogą wystąpić:

zapalenie pęcherza moczowego
odwodnienie
hipokaliemia
zaburzenia odczuwania smaku
zapalenie spojówek
zespół suchego oka
katar
dyspepsja
zapalenie warg
erytrodyzestezja dłoniowo-podeszwowa
kurcze
niewydolność nerek
gorączka
zmniejszenie masy ciała
wzrost aktywności aminotransferazy asparaginianowej oraz aminotransferazy alaninowej

Dawkowanie

Afatynib należy przyjmować na czczo. Jeśli lek jest przyjmowany z posiłkiem bogatym w tłuszcz, jego wchłanianie znacznie się zmniejsza (Cmax spada o 50%, AUC o 39%).

Zalecana dawka wynosi 40 mg (2 tabletki) na dobę. Jeśli pacjent dobrze toleruje leczenie (brak biegunki, wysypki skórnej, zapalenia jamy ustnej oraz innych działań niepożądanych powyżej stopnia 1 według skali CTCAE), można rozważyć zwiększenie dawki do 50 mg w ciągu pierwszych 21 dni.

W przypadku wystąpienia działań niepożądanych (według skali CTCAE) stopnia 1 i 2 nie ma potrzeby przerywania leczenia ani zmniejszania dawki. Jeśli jednak wystąpią objawy stopnia 2, które są przedłużające się lub trudne do zniesienia (biegunka trwająca powyżej 48 godzin oraz/lub wysypka trwająca powyżej 7 dni) lub objawy stopnia > 2, konieczne jest przerwanie leczenia do momentu osiągnięcia stopnia co najmniej 1. Wznowienie terapii powinno następować w niższej dawce o 10 mg. Jeśli pacjent nie toleruje dawki 20 mg na dobę, należy rozważyć zakończenie leczenia.