Aero A-10 to czechosłowacki samolot pasażerski z okresu międzywojennego, będący pierwszym komercyjnym statkiem powietrznym produkowanym w Czechosłowacji.
Historia
Maszyna została zaprojektowana w wytwórni lotniczej Aero przez inżyniera Rudolfa Blasera na zlecenie Czechosłowackiej Spółki Lotniczej (Československá letecká akciová společnost – ČsLAS), której celem były loty pasażerskie na trasie Praga – Drezno.
W ramach zlecenia opracowano samolot pasażerski zdolny do przewozu do 4 pasażerów na średnich dystansach. Prototyp, który spełniał te założenia, został zbudowany pod koniec 1921 roku i oznaczony jako A-10. Był to dwupłat o drewnianej konstrukcji, mogący pomieścić w kabinie 3 – 4 pasażerów. Pierwszy lot prototypu miał miejsce 3 stycznia 1922 roku, a następnie przeprowadzono szereg lotów próbnych. W grudniu 1922 roku pilot Novak ustanowił na nim rekord kraju, wznosząc się z ładunkiem 500 kg na wysokość 5800 m. W 1923 roku samolot wykonał lot z 17 osobami na pokładzie oraz przeprowadził lot trwający 5 godzin i 10 minut, co stanowiło wówczas rekord w Czechosłowacji.
Po tych próbach, z powodu bankructwa spółki ČsLAS, pięć zamówionych samolotów zostało przejętych przez powstające Czechosłowackie Linie Lotnicze – ČSA. W latach 1922–1923 zbudowano łącznie 6 samolotów tego typu, wliczając prototyp.
Użycie w lotnictwie
Samoloty Aero A-10, produkowane seryjnie, weszły do floty ČSA w lutym 1923 roku i rozpoczęły regularne loty pasażerskie, zazwyczaj na trasie Brno – Bratysława. W ciągu dwóch lat pokonały łącznie 19 878 km, po czym zostały wycofane z eksploatacji. Ostatecznie zezłomowano je w 1928 roku.
Prototyp samolotu A-10 był wykorzystywany do lotów pokazowych w wytwórni, na nim również ustanowiono wszystkie rekordy. Wykonał on loty długodystansowe, m.in. z Pragi do Göteborgu na wystawę lotniczą oraz lot do Jugosławii i z powrotem. Dnia 15 czerwca 1923 roku uległ katastrofie, nie został naprawiony i ostatecznie zezłomowano go 3 listopada 1925 roku.
Jeden z samolotów A-10 Czechosłowackich Linii Lotniczych o numerze rejestracyjnym L-BALB został w 1928 roku, na zlecenie czechosłowackiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, przekazany do muzeum. Po restauracji, w 1956 roku, umieszczono go w Muzeum Lotnictwa w Pradze-Kbely.
Opis techniczny
Samolot Aero A-10 był dwupłatem o drewnianej konstrukcji, pokrytym płótnem. Dolny płat był połączony z kadłubem, natomiast górny był umocowany za pomocą podpór i linek do dolnego płata. Kabina załogi była zakryta, a przedział pasażerski, mieszczący cztery miejsca, był wyposażony w fotele i zlokalizowany wewnątrz kadłuba, zaś za nim znajdował się przedział bagażowy. Podwozie było klasyczne, stałe. Napęd stanowił jeden silnik rzędowy, 6-cylindrowy, chłodzony cieczą, umieszczony z przodu kadłuba.
Bibliografia
Václav Němeček: Československá letadla (I) 1918 – 1945. Praga: Vydavateľstvo Naše vojsko, 1983, s. 65-66, 248-249, 333. ISBN 21-108-83. (cz.).