Aelred z Rievaulx

Aelred (Elred) z Rievaulx, znany również jako Ailred, właściwie staroang. Ælred, Æthelred (urodzony około 1110 roku w Hexham, zmarły 12 stycznia 1167 roku w Rievaulx) – był angielskim pisarzem, opat cysterskim (SOCist.) oraz świętym zarówno w Kościele katolickim, jak i anglikańskim.

Aelred był jednym z trzech synów Eilafa, kapłana św. Andrzeja w Hexham oraz skarbnika w Durham.

Przez kilka lat przebywał na dworze króla św. Dawida I Szkockiego, gdzie pełnił funkcję mistrza domu, zanim zdecydował się opuścić dwór i wstąpić do opactwa cystersów w Rievaulx w wieku 24 lat (1134). Istnieje możliwość, że jego edukacja była częściowo realizowana przez Lawrence’a Durhama, który dostarczył Aelredowi hagiografię św. Brygidy.

W 1142 roku został opatem nowego klasztoru, który sam założył w Revesby w Lincolnshire, a pięć lat później objął urząd opata w Rievaulx. Większość swojego życia spędził w klasztorze, gdzie, jak mówi się, liczba mnichów pod jego kierownictwem wzrosła do kilkuset, a liczba braci zakonnych osiągnęła czterysta. Regularnie przeprowadzał wizytacje w filiach Rievaulx zarówno w Anglii, jak i Szkocji, a także w francuskich opactwach Citeaux i Clairvaux. W późniejszych latach jego życie naznaczone było poważnym cierpieniem spowodowanym nieznaną chorobą.

Aelred był autorem wielu znaczących dzieł dotyczących duchowości, w tym Speculum caritatis („Zwierciadło miłości”, rzekomo napisane na prośbę św. Bernarda z Clairvaux) oraz De spiritali Amicitia („O duchowej przyjaźni”). Napisał także siedem prac historycznych, skierowanych do Henryka II z Anglii, w których doradzał mu, jak być dobrym królem oraz jak być prawdziwym potomkiem anglosaskich władców.

Do XX wieku Aelred był powszechnie znany przede wszystkim jako historyk, a nie jako pisarz duchowy. Przez wiele stuleci jego najpopularniejszym dziełem był Żywot św. Edwarda, króla i wyznawcy.

Święty Aelred nigdy nie doczekał się formalnej kanonizacji. Przeniesienie jego relikwii do głównego ołtarza w Rievaulx miało miejsce w 1191 roku, a kult Aelreda został oficjalnie zatwierdzony w 1476 roku na kapitule generalnej cystersów.

Jego liturgiczne wspomnienie w Kościele katolickim oraz anglikańskim obchodzone jest 12 stycznia, jak podaje Martyrologium Rzymskie.

Cystersi wspominają go 3 lutego, natomiast diecezje Hexham oraz Middlesbrough w Anglii 3 marca.