Elia Eudoksja, znana również jako Aelia Eudoxia (zmarła 6 października 404), była cesarzową bizantyńską jako żona Arkadiusza.
Życiorys
Urodziła się jako córka Flawiusza Bauto, zromanizowanego Franka i naczelnika wojsk rzymskich (magister militum). W 385 roku jej ojciec zyskał tytuł konsula, a jego współkonsulem został Arkadiusz, syn cesarza. Bauto zmarł w 388 roku, a Eudoksja osiedliła się w Konstantynopolu w domu Promotusa, innego magister militum. Promotus prawdopodobnie był bliskim przyjacielem jej zmarłego ojca lub jego politycznym rywalem, zmarł w 391 roku. Promotusa przeżyła jego żona – Marsa oraz dwóch synów, którzy dorastali razem z cesarskimi synami Arkadiuszem i Honoriuszem.
17 stycznia 395 roku w Mediolanie zmarł cesarz rzymski Teodozjusz I Wielki, a jego starszy syn Arkadiusz objął władzę nad wschodnią częścią cesarstwa, natomiast młodszy syn Honoriusz nad zachodnią. Opiekunem Arkadiusza został Rufinus, prefekt pretorium Wschodu, który planował ożenić cesarza ze swoją córką. Jednak przeciwnicy Rufinusa na dworze, w tym eunuch Eutropiusz, zaaranżowali małżeństwo Arkadiusza z Eudoksją. Ceremonia ślubna miała miejsce 27 kwietnia 395 roku, odbyła się w tajemnicy przed Rufinusem. W momencie zawarcia małżeństwa pan młody miał 18 lat, a panna młoda była już w odpowiednim wieku do zamążpójścia. Zgodnie z relacją Zosimosa, Eudoksja odznaczała się niezwykłą urodą.
Według Ammianusa Marcellinusa, Eudoksja i Arkadiusz mieli pięcioro dzieci:
- Flacyllę (ur. 17 czerwca 397 – zm. przed 408),
- Pulcherię (ur. 19 stycznia 399 – zm. 453), żonę Marcjana,
- Arkadię (ur. 3 kwietnia 400 – zm. 444),
- Teodozjusza II (ur. 10 kwietnia 401 – zm. 28 lipca 450),
- Marynę (ur. 12 lutego 403 – zm. 449).
W 399 roku Eudoksja, poprzez intrygi, doprowadziła najpierw do wygnania Eutropiusza na Cypr, a następnie w tym samym roku do jego ścięcia. Usunięcie wpływowego eunucha, patrycjusza i konsula, umocniło pozycję cesarzowej na dworze. 9 stycznia 400 roku Eudoksja otrzymała tytuł Augusty. Wywierała znaczący wpływ na rządy swojego męża. Na jej cześć stawiano kolumny, w tym kolumnę porfirową z srebrnym posągiem Eudoksji na szczycie, którą nakazał wystawić Symplicjusz, prefekt Konstantynopola, w pobliżu kościoła Hagia Sophia. To wydarzenie stało się przyczyną konfliktu z Janem Chryzostomem, który krytykował uroczystości związane z monumentem w swoich kazaniach. Spór ten doprowadził do usunięcia biskupa z urzędu i jego wygnania z miasta 20 czerwca 404 roku. Na cześć cesarzowej przemianowano również miasto Selymbria na Eudoxiopolis.
Zmarła 6 października 404 roku w wyniku powikłań po poronieniu.
Przypisy
Bibliografia
Małgorzata B. Leszka, Mirosław J. Leszka: Bazylisa. Świat bizantyńskich cesarzowych IV–XV wiek. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017, s. 147-155. ISBN 978-83-8088-327-7.
Zosimos: Nowa historia. Przełożyła z greckiego Helena Cichocka; wstęp, bibliografia i komentarze Ewa Wipszycka. Państwowy Instytut „Pax”, 2012. ISBN 978-83-211-1923-6.