AEK Ateny (piłka nożna)

Athlitiki Enosis Konstantinoupoleos

Athlitiki Enosis Konstantinoupoleos (gr. Αθλητική Ένωσις Κωνσταντινουπόλεως) to grecki klub piłkarski, który ma swoją siedzibę w Atenach. W Polsce znany jest jako AEK Ateny.

Klub został założony w 1924 roku przez greckich uchodźców z Konstantynopola, w wyniku konfliktu grecko-tureckiego. AEK zdobył 31 tytułów mistrzowskich, w tym 12 mistrzostw i 15 pucharów Grecji. Klub regularnie dostarcza piłkarzy do reprezentacji Grecji i bierze udział w europejskich pucharach.

W sezonie 2012/2013 AEK spadł z najwyższej klasy rozgrywkowej.

Sukcesy

Mistrzostwa (13)

1939, 1940, 1963, 1968, 1971, 1978, 1979, 1989, 1992, 1993, 1994, 2018, 2023

Puchar Grecji (16)

1932, 1939, 1949, 1950, 1956, 1964, 1966, 1978, 1983, 1996, 1997, 2000, 2002, 2011, 2016, 2023

Superpuchar Grecji (2)

1989, 1996

Puchar Ligi (1)

1990

Historia

1924–1939

Pierwszy mecz AEK odbył się w 1925 roku z drużyną z Pireusu (poprzednikiem dzisiejszego Olympiakosu), skończył się zwycięstwem AEK 3:2. Sukcesy klubu na poziomie regionalnym pozwoliły mu zdobyć mistrzostwo Aten w 1925 i 1926 roku.

Klub rozwijał się dynamicznie w latach 20., przyciągając do siebie imigrantów i inspirując inne kluby, takie jak Panionios czy Apollon. AEK nie miał własnego boiska, więc mecze rozgrywano w różnych lokalizacjach Aten, takich jak łąki Świątyni Olimpijskiej Zeusa.

Pierwszy prezydent klubu, Konstantinos Spanoudis, zwrócił się do rządu o przyznanie ziemi na budowę kompleksu sportowego. W 1926 roku AEK otrzymał tereny w Nea Filadelfia, gdzie powstało osiedle dla imigrantów oraz boiska treningowe. W 1930 roku AEK rozpoczął treningi na tych terenach, a rok później tereny zostały oficjalnie przekazane klubowi. Wkrótce zatwierdzono plany budowy stadionu Nikos Goumas, który stał się domem AEK na następne 70 lat.

W 1928 roku Panathinaikos AO, Olympiakos i AEK rozpoczęli rozmowy z grecką federacją piłkarską (EPO) w celu wspólnego udziału w pierwszej lidze greckiej. Po zakończeniu negocjacji kluby dołączyły do EPO w 1929 roku.

W 1932 roku AEK zdobył swój pierwszy Puchar Grecji, pokonując Aris FC 5:3. Kluczowymi graczami w tej drużynie byli: Kostas Negrepontis, Kleanthis Maropoulos, Tryfon Tzanetis, Michalis Delavinias, Giorgos Mageiras i Spyros Sklavounos.

W 1939 roku AEK zdobył swoje pierwsze podwójne mistrzostwo, wygrywając zarówno w lidze, jak i w Pucharze Grecji.

1940–1959

Prowadzony przez Negrepontisa, AEK zdobył kolejny tytuł mistrza Grecji w 1940 roku. Klub triumfował również w 1941 i 1943 roku, jednak te zwycięstwa nie zostały uznane przez grecką federację z powodu II wojny światowej. Z angielskim trenerem Jackiem Bimbym, AEK zdobył mistrzostwo w 1949 i 1950 roku, pokonując Panathinaikos oraz Aris.

Aby wyłonić mistrza Grecji, nie zrealizowano playoffów z powodu długiego okresu przygotowań kadr narodowych.

Wczesne lata 50. przyniosły nowe talenty, takie jak Giannis Kanakis, Andreas Stamatiadis i bramkarz Stelios Serafeidis. Dzięki ich wkładowi AEK zdobył Puchar Grecji w 1956 roku, pokonując Olympiakos 2:1. W 1957 zadebiutował Kostas Nestoridis, uważany za gwiazdę tamtego okresu.

1960-1979

W latach 60. Nestoridis był królem strzelców greckiej ligi, a w 1963 AEK zdobył mistrzostwo. W tym samym roku drużyna zdobyła również Puchar Grecji, a w 1968, pod wodzą Jenő Csaknadyego, AEK zagrał w ćwierćfinale Pucharu Mistrzów.

W 1971 roku klub zdobył swój piąty czempionat. W drugiej połowie lat 70. AEK stał się jednym z najlepszych zespołów w historii, a jego prezydent Loukas Barlos zatrudnił czeskiego trenera Frantiska Fadrhonca. W składzie drużyny znajdowali się znakomici zawodnicy, tacy jak Dušan Bajević i Thomas Mavros, który przyczynił się do zdobycia podwójnej korony w 1978 roku.

1980–1999

Pod kierownictwem nowego prezesa Michalisa Arkadisa, AEK zdobył w 1983 roku Puchar Grecji, pokonując PAOK 2:0. W 1989 roku, pod wodzą Duszana Bajevićia, AEK zdobył mistrzostwo, a także Superpuchar Grecji. W latach 90. AEK zdobył trzy mistrzostwa z rzędu (1992, 1993, 1994) oraz Puchar Śródziemnomorski w 1991 roku.

W sezonie 1994/1995 AEK został pierwszym greckim klubem, który wystąpił w fazie grupowej Ligi Mistrzów, eliminując Rangers. W 1996 roku zespół zdobył Puchar Grecji pod wodzą Dušana Bajevićia, a w kolejnych latach AEK cieszył się sukcesami na boisku oraz w szkoleniu utalentowanych zawodników.

2000 – obecnie

W 2000 roku AEK zdobył swój dwunasty Puchar Grecji, pokonując AO Ionikos 3:0. Mimo sukcesów, klub zmagał się z problemami finansowymi. W 2002 roku AEK zajął ex aequo pierwsze miejsce w lidze z Olympiakosem, jednak z powodu gorszego bilansu bramkowego nie zdobył tytułu.

Po powrocie Dusana Bajevićia na stanowisko trenera, AEK przeszedł przez trudny okres, a problemy finansowe się nasiliły. W 2004 roku Demis Nikolaidis wykupił akcje klubu i rozpoczął działania mające na celu poprawę sytuacji finansowej.

W 2004 roku AEK zdobył nowe talenty i zdołał dotrzeć do finału Pucharu Grecji, a w sezonie 2006/2007 zatrudnił Lorenzo Serrę Ferrera jako trenera.

Sezon 2012/2013

W tym sezonie AEK po raz pierwszy w historii spadł z najwyższej klasy rozgrywkowej z powodu zamieszek na stadionie, co skutkowało odjęciem punktów. Klub borykał się z poważnymi problemami finansowymi, z długami sięgającymi 35 milionów euro.

AEK w europejskich pucharach

AEK miał kilka udanych sezonów w europejskich pucharach, w tym grę w fazie grupowej Ligi Mistrzów w sezonie 2002/2003 bez porażki. Poniżej przedstawione są największe sukcesy AEKu w europejskich rozgrywkach:

Puchar Mistrzów/Liga Mistrzów: 1968/69 Ćwierćfinał – wyeliminowanie przez Spartak Trnava
Puchar UEFA: 1976/77 Półfinał – wyeliminowanie przez Juventus F.C.
Puchar Zdobywców Pucharów: 1996–97 Ćwierćfinał – wyeliminowanie przez Paris Saint-Germain; 1997–98 Ćwierćfinał – wyeliminowanie przez Lokomotiw Moskwa

Stadion

Po zniszczeniu stadionu Nikosa Goumasa w 2003 roku, zespół rozgrywał swoje mecze na Stadionie Olimpijskim Spirydona Louisa. W latach 2017-2022 zbudowano nowy obiekt OPAP Arena w Nea Filadelfia, mogący pomieścić 32 500 widzów, otwarty 30 września 2022 roku.

Kibice

AEK ma trzy zorganizowane grupy kibiców: Gate 21 (założona w 1975 roku), Original 21 (największa, założona w 1982 roku) oraz AEK Fans (założona w 2001 roku). Original 21 stała się największą grecką grupą kibiców, posiadającą oddziały w całej Grecji oraz poza jej granicami.

Skład na sezon 2022/2023

Stan na dzień: 20 sierpnia 2022 roku

Sztab Szkoleniowy

Trener: Massimo Carrera.

Asystent: Pep Alomar.

Statystyki

Najwięcej występów ligowych:

Mimis Papaioanu (483)
Stelios Manolas (447)
Toni Savevski (410)
Stilianos Skiewofilakas (297)
Lakis Nikolau (293)
Tomas Mawros (276)
Andreas Stamatiadis (269)
Petros Rawusis (263)
Christos Ardizoglu (260)
Michalis Kasapis (254)

Najwięcej goli ligowych:

Mimis Papaioanu (233)
Tomas Mawros (175)
Kostas Nestoridis (140)
Demis Nikolaidis (127)
Kostas Nikolaidis (94)
Wasilis Dimitriadis (81)
Wasilis Tsiartas (80)
Dušan Bajević (65)
Daniel Batista (65)
Andreas Stamatiadis (61)
Christos Kostis (56)
Nikolaos Limberopulos (54)

Królowie strzelców (Alpha Ethniki):

1958-59 Kostas Nestoridis
1959-60 Kostas Nestoridis
1960-61 Kostas Nestoridis
1961-62 Kostas Nestoridis
1962-63 Kostas Nestoridis
1963-64 Dimitris Papaioanu
1965-66 Dimitris Papaioanu
1975-76 Jorgos Dedes
1977-78 Tomas Mawros
1978-79 Tomas Mawros
1979-80 Dušan Bajević
1984-85 Tomas Mawros
1987-88 Henrik Nielsen
1991-92 Wasilis Dimitriadis
1992-93 Wasilis Dimitriadis
1993-94 Aleksios Aleksandris
1995-96 Wasilis Tsiartas
1998-99 Demis Nikolaidis
2006-07 Nikos Limberopulos

Najlepsi strzelcy (Puchar UEFA):

2000-01 Demis Nikolaidis

Największe ligowe zwycięstwa:

29 września 1940 – AEK – Olympiakos SFP 7:3
1943 – AEK – Arionas 12:1
9 września 1961 – AO Egaleo – AEK 0:8
11 grudnia 1989 – AEK – Skoda Xanthi 8:0

Największa liczba publiczności:

1986 – Stadion Olimpijski w Atenach, AEK – Panathinaikos AO (74.500)
1986 – Stadion Olimpijski w Atenach, AEK – Olympiakos SFP (74.241)
1983 – Stadion Olimpijski w Atenach, AEK – PAOK FC (73.000)
2006 – Stadion Olimpijski w Atenach, AEK – AC Milan (65.000)

Barwy i herb AEK

Herb AEK przedstawia czarnego, dwugłowego orła (Δικέφαλος Αετός – Dikefalos Aetos) na żółtym tle. Założyciele klubu, greccy imigranci z Konstantynopola i Anatolii, zdecydowali się na ten symbol, aby oddać hołd Bizancjum. Żółto-czarne barwy oraz dwugłowy orzeł są emblematyczne dla tej cywilizacji, która upadła w 1453 roku.