Aegisuchus
Aegisuchus to rodzaj krokodylomorfa z rodziny Aegyptosuchidae, który zamieszkiwał północną Afrykę w późnej kredzie. Został po raz pierwszy opisany w 2012 roku przez Caseya Hollidaya i Nicholasa Gardnera, na podstawie puszki mózgowej dużego osobnika. Nazwa rodzajowa wywodzi się z greckich słów aegis (tarcza) oraz souchos (krokodyl), co odnosi się do charakterystycznej ornamentacji czaszki Aegisuchus. Epitet gatunkowy gatunku typowego oddaje hołd Lawrence’owi Witmerowi, którego badania i pomoc były kluczowe dla identyfikacji tego okazu.
Budowa
Dotychczas znaną skamieniałością Aegisuchus jest niemal kompletna puszka mózgowa (ROM 54530). Wykazuje ona wiele cech wspólnych z puszką mózgową Aegyptosuchus, który żył w tym samym okresie na obszarach współczesnego Egiptu. Na przykład, kości ciemieniowe mają chropowate guzy, na kościach bocznopotylicznych można zauważyć wypukłości, a kości bocznoklinowe są masywne, podczas gdy nadskrzydłowe są izolowane i szczątkowe. Choć większość czaszki nie zachowała się, cechy puszki mózgowej sugerują, że miała ona płaską budowę, przypominającą czaszkę Stomatosuchus.
Rozmiary
Chociaż wnętrze puszki mózgowej zostało w dużej mierze zniszczone, oszacowano objętość jej lewej części na około 20 cm³, co sugeruje, że cała puszka mogła mieć objętość około 40 cm³. Na podstawie stosunku tej objętości do szerokości pomiędzy kośćmi bocznopotylicznymi (wynoszącej 23 cm u Aegisuchus) oszacowano długość całego zwierzęcia na 15–21 m, jeśli jego kształt był bardziej podobny do gawiala, lub 16–22 m, jeśli byłby bliższy rodzajowi Crocodylus. Oznaczałoby to, że nawet przy minimalnych szacunkach Aegisuchus byłby największym znanym krokodylomorfem. Autorzy jednak zaznaczają, że oszacowanie rozmiarów na podstawie niekompletnej czaszki może być obarczone dużym ryzykiem błędu, a długość przekraczająca 15 m jest niemal na pewno przeszacowana. Niemniej jednak, Aegisuchus osiągał imponujące rozmiary i należy do największych krokodylomorfów.
Systematyka
Analizy kladystyczne przeprowadzone przez Hollidaya i Gardnera potwierdzają bliskie pokrewieństwo Aegisuchus i Aegyptosuchus w obrębie kladu Aegyptosuchidae. Grupa ta, według analiz, należy do zaawansowanych przedstawicieli Eusuchia i stanowi siostrzany takson dla Crocodylia. Dodatkowo, Aegyptosuchidae wykazuje pewne zaawansowane cechy obecne u niektórych przedstawicieli Crocodylia. Analizy nie potwierdziły jednak bliskiego pokrewieństwa Aegyptosuchidae z inną grupą płaskogłowych krokodylomorfów, Stomatosuchidae, reprezentowaną przez rodzaj Laganosuchus, które zajmowały bardziej bazalną pozycję w obrębie Neosuchia. Autorzy nie wykluczają jednak bliskiego pokrewieństwa tych dwóch grup, zwłaszcza że większość materiału kopalnego Aegyptosuchus oraz cały materiał Stomatosuchus został zniszczony podczas II wojny światowej.
Paleoekologia
Skamieniałość Aegisuchus pochodzi z osadów formacji Kem Kem w Maroku, datowanych na cenoman, w których odkryto także szczątki wielu innych kręgowców, takich jak ryby mięśniopłetwe, żółwie, plezjozaury, węże, jaszczurki z grupy Varanoidea, pterozaury oraz zauropody i teropody. Ekosystemy tamtych czasów obejmowały obszary kontynentalne oraz delty słodkowodnych.
Prawdopodobnie Aegyptosuchidae, podobnie jak ich krewni Stomatosuchidae, polowały z zasadzki. Istnieje możliwość, że ich dieta składała się głównie z wolno pływających ryb, takich jak celakanty, dwudyszne czy wielopłetwcowate, a okazjonalnie mogły polować również na lądowe kręgowce. Powiększone guzki na kościach bocznopotylicznych, znaczne miejsca przyczepu mięśni nadosiowych oraz masywny kłykieć potyliczny sugerują, że mięśnie odpowiedzialne za otwieranie pyska były bardzo silnie rozwinięte. Prawdopodobnie Aegisuchus był w stanie unosić głowę na większe wysokości niż inne krokodylomorfy.