Aegis BMD

AEGIS Balistic Missile Defense (Aegis BMD)

Aegis BMD to morski system obrony przed pociskami balistycznymi, używany przez Stany Zjednoczone oraz Japonię, będący częścią amerykańskiego, wielowarstwowego systemu obrony antybalistycznej (Ballistic Missile Defense). Obecnie system ten funkcjonuje w ramach obrony w fazie środkowej (midcourse defense) oraz terminalnej (terminal phase defense). W przyszłości Aegis BMD ma obejmować wszystkie trzy warstwy obrony, zaczynając od zwalczania pocisków balistycznych w fazie startowej (boost phase defense).

Charakterystyka systemu

Aegis BMD jest rozwinięciem tradycyjnego systemu Aegis. Obecnie powstaje poprzez adaptację części istniejących okrętów Aegis do potrzeb obrony antybalistycznej. Pierwsze modyfikacje dotyczyły możliwości dalekozasięgowego wyszukiwania i śledzenia (Long-range Search and Track, LRS&T). Proces modyfikacji LRS&T każdego okrętu trwa około 6 tygodni i kosztuje około 10 milionów dolarów. Kolejne istotne zmiany obejmowały aktualizację Aegis Combat System do wersji Aegis BMD 3.0 w ramach modyfikacji znanej jako linebacker, a następnie do wersji Aegis BMD 3.03, która umożliwia zwalczanie pocisków balistycznych. Wprowadzenie tych zmian ograniczyło jednak zdolności obronne w stosunku do innych typów zagrożeń, co wzbudziło niezadowolenie w niektórych kręgach Marynarki. Mimo początkowych obaw, zmiany te nie wpłynęły negatywnie na zdolności współpracy z innymi jednostkami floty, w tym z zespołami lotniskowymi w zakresie klasycznej obrony powietrznej, co było możliwe dzięki dalszym modernizacjom, w tym aktualizacji oprogramowania do wersji Aegis 3.6, umożliwiającej zwalczanie zarówno pocisków balistycznych, jak i samolotów oraz rakietowych pocisków atmosferycznych.

Aegis BMD 3.6 Combat System

Aegis BMD 3.6 to najnowsza wersja systemu i oprogramowania okrętowego, zaprojektowana do zwalczania pocisków balistycznych pośredniego (MRBM), średniego (IRBM) oraz krótkiego (SRBM) zasięgu, w przeciwieństwie do wcześniejszej wersji 3.0, która pozwalała również na wykonywanie innych zadań bojowych, w tym obrony powietrznej. W skład tego systemu wchodzą:

Radary:
- AN/SPY-1D – podstawowy, wielofunkcyjny radar okrętów typu Ticonderoga oraz Arleigh Burke, zdolny do wyszukiwania, automatycznej detekcji i śledzenia celów powietrznych, nawodnych oraz balistycznych, a także naprowadzania na nie pocisków rakietowych.
- AN/SPS-49 – radar dalekozasięgowy działający w paśmie L, który wykonuje podobne zadania jak radar SPY-1, ale bez niektórych jego wad.
Pociski rakietowe w pionowych wyrzutniach MK 41 VLS:
- Raytheon RIM-161 Standard Missile 3 Block IA oraz Block IB – przeznaczone do zwalczania pocisków balistycznych krótkiego i średniego zasięgu, jednak niezdolne do zwalczania międzykontynentalnych pocisków balistycznych (ICBM). W 2008 roku planowane jest wprowadzenie pocisków SM-3 Block IIA, które będą mogły zwalczać także rakiety ICBM. Wszystkie pociski SM-3 to czterostopniowe pociski kinetyczne z głowicą kinetyczną LEAP.
- Raytheon RIM-156 Standard SM-2ER Block IV (SM-2ER) – pocisk przeznaczony dla US Navy, którego zamówienia jednak ostatecznie anulowano. Był to pocisk klasy woda-powietrze, zdolny do zwalczania celów powietrznych oraz w ograniczonym zakresie pocisków balistycznych.

Sea-Based X-Band Radar (SBX)

Sea-Based X-Band Radar (SBX) to morski radar operujący w paśmie fal X, który odgrywa kluczową rolę w amerykańskim systemie antybalistycznym, w tym Aegis BMD. Radar wspiera wykrywanie i śledzenie pocisków oraz głowic balistycznych, a także odróżnianie przez głowice kinetyczne celów od wabików i pozostałości rakiety nośnej. SBX jest umieszczony na platformie wiertniczej ropy naftowej na statku o wyporności 50 000 ton. Cała platforma radaru, zdolna do poruszania się z prędkością 8 węzłów, została zaprojektowana w Norwegii, a wykonana w Rosji. Instalacja radaru miała miejsce w Teksasie w 2005 roku, po czym radar został przetransportowany na Hawaje w 2006 roku.

Przyszłość systemu

Od Aegis do Aegis BMD

Do 2009 roku planowane jest przekształcenie 18 okrętów z systemu Aegis do Aegis BMD. Rozwój tej grupy okrętów opiera się na typach Ticonderoga i Arleigh Burke, co przedstawia poniższa tabela:

Krążowniki CG(X)

Po zakończeniu wprowadzania okrętów Aegis do systemu Aegis BMD, Marynarka Stanów Zjednoczonych planuje zakup 19 nowych krążowników typu CG(X). Okręty te będą wyposażone w radary o zaawansowanych możliwościach, zarówno w zakresie obrony antybalistycznej, jak i powietrznej. Zostaną uzbrojone w najnowsze rakiety antybalistyczne serii Standard SM-3 oraz wielofunkcyjne SM-6 ERAM produkcji Raytheon, a także Kinetic Energy Interceptor (KEI) od Northrop Grumman. Wraz z postępem technologii, pociski SM-3 Block IIA zostaną wyposażone w system MKV, co pozwoli na zwalczanie rakiet balistycznych we wszystkich fazach ich lotu. Budowa pierwszego okrętu CG(X) miała początkowo rozpocząć się w 2011 roku, a ostatniego w 2018 roku, jednak plany te uległy częściowym zmianom, a niektóre wydatki na program krążowników uwzględniono już w budżecie na 2006 rok. W przypadku braku opóźnień, pierwszy okręt miałby wejść do służby w 2017 roku, a ostatni w 2029 roku. Możliwe są jednak opóźnienia, co może skutkować wprowadzeniem do służby tylko jednego okrętu rocznie, co wydłuży czas realizacji całego programu dziewiętnastu okrętów.

Realizacja programu CG(X) zależy także od postępów w pracach nad nowym radarem. W przypadku opóźnień, dodatkowe fundusze z budżetu programu CG(X) będą skierowane na te prace, co może skutkować tymczasowym zastąpieniem okrętu tańszą klasą, kosztem niektórych zdolności bojowych. Nowy radar o założonych możliwościach walki w ramach BMD jest kluczowy, a Agencja Obrony Antybalistycznej (MDA) i Pentagon są gotowe poświęcić inne możliwości nowych okrętów na rzecz zdolności antybalistycznych.

Program antybalistyczny Aegis BMD

System Aegis BMD powstaje jako rozwinięcie systemu Aegis, a jego podstawowym celem w przewidywalnej przyszłości jest rozwój zdolności do obrony przed pociskami balistycznymi wszelkiego rodzaju i zasięgu. Program ten wpisuje się w koncepcję wielowarstwowej obrony antybalistycznej, mającej na celu zwalczanie pocisków balistycznych w każdej fazie ich lotu. Zgodnie z prezydencką dyrektywą, wprowadzanie systemu odbywa się stopniowo, w miarę osiągania przez poszczególne komponenty wstępnej zdolności bojowej. Mimo trwających testów operacyjnych pocisków SM-3 Block IA i Block IB, okręty wyposażone w te systemy są już w czynnej służbie bojowej. W ramach systemu Aegis BMD przewidziane jest stopniowe wprowadzanie do służby następujących pocisków:

SM-3 Block IA i SM-3 Block IB – przeznaczone do zwalczania pocisków balistycznych krótkiego, średniego i pośredniego zasięgu w fazie środkowej oraz terminalnej.
SM-3 Block II i Block IIA – z pojedynczą głowicą LEAP, służące zwalczaniu wszelkich rodzajów pocisków balistycznych, łącznie z międzykontynentalnymi (ICBM). Po zakończeniu prac nad odpowiednimi technologiami, mają zostać zastąpione przez pociski SM-3 Block IIB, które będą miały pięciogłowicową wersję systemu wielogłowicowego technologii Multiple Kill Vehicle. MDA planuje wprowadzenie pocisku Block II na 2013 rok, a Block IIA na 2016 rok; oba są już na etapie testów rozwojowych.
Kinetic Energy Interceptor (KEI) – mające na celu zwalczanie pocisków balistycznych w fazie startowej, przed ich wyjściem do egzosfery. Przewiduje się, że będą miały także pewne możliwości zwalczania celów w środkowej fazie lotu balistycznego.

W planach MDA jest również możliwość niszczenia pocisków balistycznych na wyrzutniach przed ich wystrzeleniem, za pomocą ultraszybkich pocisków manewrujących. Chociaż te zadania będą w dużej mierze realizowane przez Marynarkę, nie są one bezpośrednio związane z systemem Aegis BMD. Systemy Multiple Kill Vehicle (MKV) oraz Kinetic Energy Interceptor (KEI) wciąż były na etapie prac projektowych w 2007 roku. Zwalczanie pocisków balistycznych w fazie startowej wymaga niezwykłej prędkości, co będzie wymagało silniejszych stopni napędowych, a tym samym większych wyrzutni na większych okrętach, takich jak krążowniki CG(X) oraz prawdopodobnie okręty LPD typu San Antonio i przezbrojone atomowe okręty podwodne typu Ohio.

Na dzień 26 czerwca 2007 roku, całkowity budżet na badania, prace konstrukcyjne i testowe Aegis BMD w latach budżetowych 1995-2013 wynosi 12 424,70 miliona dolarów.

Współpraca międzynarodowa

Różne kraje wykazują zainteresowanie współpracą z USA w ramach Aegis BMD. Stany Zjednoczone są jednak dość ostrożne w zakresie międzynarodowego transferu technologii BMD oraz dostępu do prac nad tymi technologiami, mimo zachęt ze strony Kongresu. Wyjątkiem w tym zakresie jest Japonia.

Japonia

Japońskie zainteresowanie systemem obrony antybalistycznej oraz współpracą z USA zaczęło się w sierpniu 1998 roku, kiedy to Korea Północna przeprowadziła test pocisku balistycznego Taepo Dong-1, który przeleciał nad Japonią. W 1999 roku Stany Zjednoczone podpisały z Japonią pierwszą umowę o współpracy w zakresie badań i prac konstrukcyjnych nad pociskiem SM-3 Block II i Block IIA. Umowa ta zobowiązała strony do wspólnego finansowania prac nad czterostopniowym pociskiem, w tym sensorami oraz zaawansowanymi głowicami kinetycznymi. Niezależnie od tej umowy, Japonia dostosowuje swoje rakietowe niszczyciele Aegis typu Kongō do standardu Aegis BMD. 17 grudnia 2007 roku, przy współudziale USA, przeprowadzono pierwszy japoński test pocisku SM-3 Block IA z pokładu niszczyciela „Kongō”.

Inne kraje

Inne państwa, które wykazują zainteresowanie programem Aegis BMD lub pozyskaniem jego technologii, to:

Korea Południowa – prowadzi zaawansowane rozmowy z USA na temat wyposażenia swoich niszczycieli w systemy antybalistyczne.
Australia – w 2004 roku podpisała Memorandum of Understanding (MOU) dotyczące systemu obrony antybalistycznej, prowadząc wspólne projekty z USA.
Wielka Brytania – w 2003 roku podpisała MOU z USA, dotyczące możliwości wyposażenia brytyjskich niszczycieli w elementy antybalistyczne, prace te zostały zakończone w marcu 2007 roku.
Niemcy – planują wyposażyć niektóre swoje jednostki w system long-range search and track (LRS&T).
Holandia – planuje wyposażyć swoje fregaty w systemy antybalistyczne, a negocjacje w sprawie zakupu Aegis BMD 3.06 oraz pocisków SM-3 są na zaawansowanym etapie.
Hiszpania – jeden z okrętów Aegis tego kraju brał udział w teście FTM-12 jako jednostka śledząca cel.

Zastosowanie

21 lutego 2008 roku, Stany Zjednoczone wykorzystały system AEGIS BMD zainstalowany na krążowniku USS „Lake Erie” do zniszczenia tajnego satelity wywiadowczego USA 193, który wymknął się spod kontroli.