Adwajtawedanta

Adwajta

Adwajta (w dewanagari अद्वैत वेदान्त, transliteracja: advaita vedānta, oznaczająca niedwoistość, ang. Advaita Vedanta) jest monistycznym nurtem wedanty w indyjskiej filozofii. Jego założycielem jest Adi Śankara.

Doktryny

Brahman

W myśli Adwajty jedynym autentycznym bytem jest Brahman. To Absolut, który przenika całe istnienie oraz wykracza poza nie, jednocześnie je podtrzymując. Brahman jest określany jako Nirguna – pozbawiony formy. Jest zarówno odległy, jak i bliski, można go opisać jako ogromnego i małego. Nie podlega zniszczeniu, a nie ma niczego wyższego od niego.

Brahman uważa się również za jedynego Boga. Można go symbolicznie przedstawiać w różnych formach i oddawać im cześć (patrz: bhakti), co ułatwia dotarcie do niego. Wówczas mówi się o Saguna Brahman – Brahmanie z atrybutami. Przykładowymi formami mogą być Wisznu, Śiwa, Dewi, Ganeśa, Surja czy Murugan. Zgodnie z naukami Śankary, jest wiele takich form, wszystkie są równorzędne, a cześć oddawana którejkolwiek z nich kierowana jest do tego samego Nirguna Brahmana.

Atman

Adi Śankara twierdził, że istotą każdej istoty jest atman, co często tłumaczy się jako „Jaźń”. Atman i Brahman są jednym i tym samym. W związku z tym, każda istota w rzeczywistości jest Brahmanem – nie ma między nimi różnic. Człowiek nie dostrzega tej jedności z powodu zasłony mai. Kiedy ta zasłona zostanie rozproszona, jednostka uświadomi sobie, że jest Brahmanem i w pełni pozna swoją prawdziwą naturę.

Maja

Śankara uważał, że cały otaczający nas świat to maja, czyli iluzja, wytwór, swoista sztuczka „wyśniona” przez Brahmana. Oddziela nas ona od naszej prawdziwej natury: Atmana-Brahmana. U podstaw naszego trwania w mai leży awidja (niewiedza). Świat, który nas otacza, nie jest całkowicie nieprawdziwy; w pełnym znaczeniu tego terminu jest emanacją Brahmana, ale funkcjonuje na niższym poziomie.

Śankara wyróżniał trzy poziomy istnienia:

Istnienie pozorne – sny, halucynacje itp.;
Istnienie empiryczne – świat, który postrzegamy na jawie;
Istnienie absolutne – Brahman.

Śankara podkreślał, że nie istnieje nic wyższego od Brahmana, który nie może być unieważniony.

W miarę przechodzenia z niższego poziomu do wyższego, poziom niższy ulega unieważnieniu (badha). Kiedy stajemy się Brahmanem, otaczający nas świat zostaje unieważniony, podobnie jak znikają nasze sny, gdy się budzimy.

Jedyną rzeczą całkowicie nierzeczywistą są nonsensowne, nieistniejące słowa i pojęcia.