Adriana Lecouvreur

„Adriana Lecouvreur” to opera składająca się z czterech aktów, którą stworzył włoski kompozytor Francesco Cilea. Dzieło to, stylizowane na ówczesny weryzm, miało swoją premierę w Mediolanie w 1902 roku. Historia opowiada o prawdziwej gwieździe francuskiej sceny teatralnej, która według legendy została zamordowana przez swoją rywalkę, księżnę de Bouillon, przy użyciu zatrutego bukietu fiołków.

Opera, nazywana czasami quasi-weryzmem, zawiera kilka znanych arii, w tym dramatyczny początek drugiego aktu, arię Księżnej de Bouillon „Acerba volutta”, barytonową arię „Ecco il monologo”, wykonaną przez Michonneta, oraz aria Maurizia „L’anima ho stanca”. W repertuarze znajdują się także dwie arie Adriany: „Io son l’umile ancella” (akt I) oraz „Poveri fiori” (akt IV).

Osoby

Adriana Lecouvreur – sopran
Maurizio, conte di Saxonia – tenor
książę de Bouillon – bas
księżna de Bouillon – mezzosopran
Michonet – baryton
Abbe – tenor
Quinault – bas
Poisson – tenor
panna Jouvenot – sopran
panna Dangeville – mezzosopran
Soliści baletu: Parys, Merkury, Junona, Pallada, Wenera
chór, balet, orkiestra

Opera doczekała się licznych nagrań studyjnych, w tym dokonań takich artystów jak Franco Capuana (Renata Tebaldi, Mario Del Monaco, Giulietta Simionato, Ettore Bastianini), James Levine (Renata Scotto, Plácido Domingo, Sherrill Milnes, Jelena Obrazcowa) oraz Richard Bonynge (Joan Sutherland, Carlo Bergonzi, Leo Nucci). Na DVD dostępna jest wersja z Teatro alla Scala w Mediolanie, pod dyrekcją Gianandrei Gavazzeniego (Mirella Freni, Peter Dvorský, Fiorenza Cossotto). Najbardziej znaną Adriana XX wieku była Magda Olivero, która na prośbę kompozytora powróciła do kariery operowej w latach 50., po ponad dziesięcioletniej przerwie. Zachowało się wiele pirackich nagrań z jej udziałem, a w 1993 roku nagrała całą partię Adriany z towarzyszeniem fortepianu, które zostało opublikowane przez wytwórnię Bongiovanni.

Treść

Akt I

Akcja rozpoczyna się w teatrze Komedii Francuskiej, gdzie Michonnet (inspicjent) oraz aktorzy – panna Dangeville, panna Jouvenot, Poisson i Quinault – szykują się do przedstawienia. W tym czasie książę de Bouillon przybywa do teatru z księdzem de Chazeuil, aby obejrzeć spektakl, w którym jego protegowana, panna Duclos, ma wystąpić przeciwko wielkiej Adriannie Lecouvreur. Adrianna, witana z entuzjazmem, przypomina, że jest jedynie służebnicą Sztuki, a nie gwiazdą (aria „Io son l’umile ancella”). Michonnet, zakochany w Adriannie, pragnie jej wyznać miłość, lecz dowiaduje się, że ma ona już ukochanego – prostego oficera z armii Maurycego Saskiego. Gdyż żołnierz ten przybywa do teatru, Adrianna, przygotowując się do występu, zostawia mu bukiet fiołków. Ksiądz de Chazeuil przejmuje bilecik od panny Duclos, w którym wyznaczyła spotkanie nad Sekwaną, podejrzewając, że chodzi o Maurycego Saskiego. Książę postanawia przyłapać ją na zdradzie, nie wiedząc, że panna Duclos działa na polecenie jego małżonki. Kiedy oficer pojawia się w teatrze, okazuje się nim… Maurycy Saski. Umawia się z księżną w sprawach politycznych, przez co odwołuje spotkanie z Adrianną, zostawiając jej wiadomość. Wzruszona, Adrianna postanawia udać się na przyjęcie u Księcia, mając nadzieję, że uda jej się pomóc swojemu żołnierzowi.

Akt II

W pawilonie nad Sekwaną księżna de Bouillon czeka na Maurycego (aria „Acerba volutta”). Zauważa w jego butonierce fiołki od Adrianny. Maurycy, który niegdyś darzył Księżną uczuciem, informuje ją, że obecnie kocha inną. Księżna oferuje mu jednak swoje wsparcie na dworze. Gdy zbliża się jej mąż oraz ksiądz de Chazeuil, księżna kryje się w sąsiednim pokoju. Adrianna, która przybywa na zaproszenie Księcia, odkrywa, że jej ukochany to nie prosty żołnierz, ale znany hrabia Maurycy Saski. Oboje wymieniają miłosne przysięgi, nie zważając na różnice społeczne, podczas gdy książę i ksiądz pilnują drzwi, sądząc, że kryje się tam panna Duclos. W wyniku dramatycznych wydarzeń Adrianna pomaga księżnej uciec, ignorując ostrzeżenia Michonneta, który przestrzega ją przed wkraczaniem w sprawy możnych. Adrianna znajduje bransoletkę, którą księżna zgubiła w pośpiechu.

Akt III

Odsłona I

Księżna, wściekła, nakazuje księdzu de Chazeuilowi za wszelką cenę odkryć tożsamość kochanki Maurycego.

Odsłona II

W pałacu księcia przybywają goście, w tym Adrianna. Księżna de Bouillon rozpoznaje rywalkę po jej charakterystycznym głosie i opowiada o rzekomej ranie, jaką Maurycy odniósł w pojedynku. Reakcja Adrianny potwierdza jej podejrzenia. Nagle przybywa zdrowy Maurycy i na prośbę gości opowiada o swoich wojennych wyczynach. W międzyczasie odbywa się przedstawienie „Sąd Parysa”. Księżna, prowokując Adriannę, ta pokazuje bransoletkę, którą książę de Bouillon natychmiast rozpoznaje jako własność żony. Adrianna recytuje monolog z tragedii Racine’a „Fedra”, nawiązując do niewierności małżeńskiej, co księżna postanawia jej nie darować.

Akt IV

Adrianna postanawia zakończyć swoją karierę sceniczną, a koledzy obdarowują ją prezentami z okazji imienin. W pewnym momencie pokojówka przynosi jej puzderko z zwiędłymi fiołkami od Maurycego, co Adrianna interpretuje jako symbol zakończenia związku (aria „Poveri fiori”). Niestety, źle to odczytuje; Maurycy, przybywając na wezwanie Michonneta, ma zamiar oświadczyć się Adriannie. Jest już jednak za późno, gdyż bukiet fiołków przysłała księżna, nasączając kwiaty trucizną. Umierająca Adrianna żegna się z życiem oraz miłością (monolog „Ecco la luce”).