Adrian Willaert

Adrian Willaert (urodzony około 1490 w Rumbeke koło Roeselare, zmarły 7 grudnia 1562 w Wenecji) był flamandzkim kompozytorem z epoki renesansu oraz pierwszym przedstawicielem szkoły weneckiej. Należy do trzeciej generacji kompozytorów franko-flamandzkich, obok Nicolasa Gomberta (1500–1556) i Jacoba Clemensa non Papy (1510–1555). Przez większość swojego życia był związany z Włochami.

Willaert najprawdopodobniej przyszedł na świat w Rumbeke, które od 1977 roku jest częścią Roeselare. Dowodem na to jest wzmianka w Flandricarum rerum, gdzie wspomniano, że urodził się w okolicach Roeselare. Cała jego rodzina mieszkała w Rumbeke, a Alvise Willaert, który przez pewien czas mieszkał z nim w Wenecji, po jego śmierci osiedlił się w Roeselare. W źródłach pojawia się także Brugia jako jego potencjalne miejsce urodzenia.

Willaert kształcił się w Paryżu pod okiem Jeana Moutona oraz Josquina des Prés i został członkiem kapeli paryskiej na dworze francuskim.

W 1515 roku rozpoczął pracę dla kardynała Hippolita d’Este, brata księcia Ferrary – Alfonsa I d’Este, a także krótko dla księcia Alfonsa I. Dwór w Ferrarze przyciągał w tym czasie wielu znakomitych muzyków z całej Europy. Willaert podróżował z kardynałem między innymi po Węgrzech.

W 1527 roku objął stanowisko maestro di cappella w bazylice św. Marka w Wenecji.

Gioseffo Zarlino, znany teoretyk muzyki i kompozytor, nazywał go „nowym Pitagorasem”. Zarlino, który był uczniem Willaerta od 1541 roku, sam pełnił funkcję maestro di cappella w bazylice św. Marka w latach 1565–1590. Większość dzisiejszych informacji o Willaercie pochodzi właśnie od Zarlino.

Do grona uczniów Willaerta zaliczają się również: Cypriano de Rore, Andrea Gabrieli oraz Nicola Vicentino.

Adrian Willaert jest uznawany za pierwszego weneckiego kompozytora, który zastosował technikę cori spezzati (wielochórową).

Cechy charakterystyczne twórczości

technika cori spezzati, czyli technika wielochórowa (choć u A. Willaerta występuje w formie naprzemiennego występowania chórów)
technika koncertująca (w innym znaczeniu niż współczesne), czyli wykorzystanie kontrastów fakturalnych, rytmicznych, melodycznych i innych w ramach jednej kompozycji
style: francuski, włoski, niderlandzki

Twórczość

170 motetów – zarówno do tekstów religijnych (antyfon, hymnów, ewangelii), jak i świeckich (takich jak Dulces egzurie – lament Dydony z Eneidy Wergilego; motet O soci neque enim z tekstem Wergilego; Inclite sforziadum – tekst okazjonalny poświęcony rodzinie Sforziadów), wczesne motety komponował w kontrapunkcie niderlandzkim (bardziej skomplikowanym)
9 mszy – większość w typie parodia
muzyczne opracowanie psalmów – zbiór Psalmi Spezzati (współautor: Jachet z Mantui), 1550 rok, w technice polichóralnej (cori spezzati), w technice nota contra notam, w kontrapunkcie niderlandzkim
hymny
magnifikaty
madrygały
villanelle
chanson
ricercary
oraz zbiory:
Musica Nova – zbiór utworów religijnych (33 motety) i świeckich (25 madrygałów), w technice cori spezzati; takie połączenie jest unikalne w całym XVI wieku.
Psalmi Spezzati – opracowania psalmów (strofy psalmów wykonywane naprzemiennie przez chóry, czyli technika cori spezzati; materiał nachodzi na siebie)

Przypisy

Bibliografia

Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 957–958. ISBN 83-01-11390-1. (pol.)
The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. W. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.)
Gustave Reese, Music in the Renaissance, Nowy Jork 1954, 1959
Instytut Muzykologii Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego
Mała encyklopedia muzyki, Stefan Śledziński (red. naczelny), PWN, Warszawa 1981, ISBN 83-01-00958-6