Adrian Năstase (urodzony 22 czerwca 1950 w Bukareszcie) to rumuński polityk, prawnik oraz nauczyciel akademicki. Działał w ramach partii komunistycznej i postkomunistycznej, pełniąc funkcję lidera Partii Socjaldemokratycznej. Był długoletnim posłem do Izby Deputowanych, a także jej przewodniczącym w latach 1996–2000 oraz 2004–2006. Pełnił też rolę ministra spraw zagranicznych od 1990 do 1992 oraz był premierem Rumunii w latach 2000–2004, a także kandydatem w wyborach prezydenckich.
Życiorys
Urodził się jako syn wojskowego, który po zakończeniu II wojny światowej dołączył do partii komunistycznej. W czasach studenckich poślubił córkę znanego komunisty Grigore Preoteasy. To małżeństwo zakończyło się rozwodem, a jego drugą żoną została Dana Miculescu, córka Angela Miculescu, który w okresie komunistycznym był m.in. wicepremierem i ministrem. W 1973 roku ukończył studia z zakresu prawa, a w 1978 roku socjologię na Uniwersytecie Bukareszteńskim. Doktoryzował się w 1987 roku w zakresie prawa międzynarodowego. W latach 1973–1990 pracował jako badacz w jednym z instytutów naukowych Academia Română, a od lat 90. równolegle z działalnością polityczną pełnił funkcję nauczyciela akademickiego, w tym na stanowisku profesorskim.
Był aktywnym członkiem Rumuńskiej Partii Komunistycznej. W czasach Nicolae Ceaușescu, mimo młodego wieku, często uczestniczył w międzynarodowych konferencjach, gdzie wygłaszał i publikował artykuły krytykujące „zachodnią koncepcję praw człowieka”. W 1989 roku brał udział w rumuńsko-sowieckiej konferencji młodzieżowej w Moskwie oraz w XIII Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Pjongjangu. Jako prawnik z Instytutu Badań Prawnych udzielił wywiadu dla gazety „Komsomolskaja prawda”, w którym krytykował pieriestrojkę w ZSRR, twierdząc, że Michaił Gorbaczow zniszczy komunizm i przywróci kapitalizm. Jako przykład wskazywał „pieriestrojkę” Nicolae Ceaușescu, którą ten przeprowadził w Rumunii już w latach 60. Krytykował również radzieckiego przywódcę, który w trakcie wizyty w Bukareszcie w maju 1987 roku nalegał na potrzebę reform w Rumunii.
W okresie transformacji politycznej dołączył do Frontu Ocalenia Narodowego pod przewodnictwem Iona Iliescu, gdzie objął stanowisko sekretarza ds. międzynarodowych i rzecznika. W 1992 roku stał się członkiem partii założonej przez część działaczy frontu, FDSN, która w 1993 roku przekształciła się w Partię Socjaldemokracji w Rumunii (PDSR), a w 2001 roku w Partię Socjaldemokratyczną (PSD). W ramach partii pełnił różne funkcje, w tym przewodniczącego rady wykonawczej (1993–1997), pierwszego wiceprzewodniczącego (1997–2000), pełniącego obowiązki przewodniczącego (2000–2001) i przewodniczącego (2001–2005). W 2005 roku na czoło ugrupowania wysunął się Mircea Geoană, po czym Năstase został przewodniczącym rady wykonawczej i rady krajowej socjaldemokratów.
W 1990 roku po raz pierwszy został wybrany do Izby Deputowanych. Sukcesywnie uzyskiwał reelekcję w wyborach w 1992, 1996, 2000, 2004 i 2008 roku. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Izby, a w latach 1992–1996 oraz 2004–2006 stał na jej czele. W latach 1990–1992 był ministrem spraw zagranicznych. W grudniu 2000, po zwycięstwie lewicy w wyborach parlamentarnych, objął stanowisko premiera, które sprawował przez czteroletnią kadencję do grudnia 2004 roku.
W 2004 roku wziął udział w wyborach prezydenckich, gdzie w pierwszej turze, która odbyła się w listopadzie, uzyskał 40,97% głosów, zajmując pierwsze miejsce. W drugiej turze w grudniu poparło go 48,77% głosujących, co oznaczało przegraną z kandydatem centroprawicy Traianem Băsescu. W 2012 roku ostatecznie opuścił rumuński parlament.
Postępowania karne
W listopadzie 2006 roku Specjalny Urząd Antykorupcyjny (DNA) wszczął postępowanie karne przeciwko Năstase w związku z zarzutami o korupcję. W tym samym roku skierowano akt oskarżenia. Ostatecznie, 20 czerwca 2012 roku, Năstase został skazany na dwa lata pozbawienia wolności za defraudację 1,5 miliona euro przeznaczonych na swoją kampanię wyborczą. Kiedy policja przybyła do jego domu, aby go aresztować, polityk postrzelił się w gardło, rzekomo próbując popełnić samobójstwo. Ukrywając ranę przed dziennikarzami, został przewieziony do szpitala na sześć dni. Komentatorzy zauważyli, że mogła to być próba uniknięcia aresztowania. Năstase został zwolniony z zakładu karnego w marcu 2013 roku po odbyciu dziewięciu miesięcy z zasądzonej kary dwóch lat pozbawienia wolności.
W kolejnym procesie w styczniu 2014 roku Wysoki Trybunał Kasacyjny i Sprawiedliwości uznał, że polityk przyjął łapówki o wartości 638 tysięcy euro w trakcie pełnienia funkcji premiera, skazując go na cztery lata pozbawienia wolności oraz dodatkowe trzy lata za szantaż. Ustalono, że w latach 2002–2004 wykorzystał swoją pozycję, aby niezgodnie z procedurami celnymi sprowadzić z Chin materiały budowlane i wyposażenie do swojego domu oraz daczy w Bukareszcie. Wywierał presję na funkcjonariuszy służb dyplomatycznych i celnych, aby uzyskać pozwolenie na przywóz. Jego żona, Dana Năstase, została uznana winną współudziału w tym procederze i skazana na trzy lata pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania kary.
W czerwcu 2014 roku sąd apelacyjny nałożył na niego łączną karę czterech lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. W sierpniu tego samego roku, po odbyciu jednej trzeciej kary, został warunkowo przedterminowo zwolniony. W międzyczasie, jako osoba skazana, został usunięty z palestry przez bukareszteńską radę adwokacką oraz utracił stanowisko profesora na Uniwersytecie Bukareszteńskim.