Adoracja Madonny z Dzieciątkiem przez świętego Hiacynta

Obraz „Adoracja Madonny z Dzieciątkiem przez świętego Hiacynta” stworzony został przez hiszpańskiego artystę greckiego pochodzenia, Dominikosa Theotokopulosa, znanego jako El Greco. Dzieło to znajduje się w Memorial Art Gallery w Rochester, w stanie Nowy Jork.

Obraz ukazuje objawienie Matki Bożej świętemu Hiacyntowi, polskiemu dominikaninowi. Zgodnie z legendą, podczas mszy, kiedy na Kijów napadli Tatarzy, ludność w popłochu opuszczała kościół. Hiacynt również pragnął znaleźć schronienie przed najeźdźcami, jednak ukazała mu się Madonna, prosząc go o zabranie jej figurki. Święty powrócił do świątyni, wziął rzeźbę, która w cudowny sposób stała się lekka, i przewiózł ją do Krakowa.

Opis obrazu

El Greco wykorzystał ograniczoną paletę kolorów, co nadaje scenie melancholijny nastrój, a postaci przedstawione są w pokornej postawie. Na tym ciemnym i mistycznym obrazie święty Hiacynt ukazany jest w białym habicie oraz czarnym płaszczu, który owija wokół szyi i ramion. Postać znajduje się w dużej, słabo oświetlonej sali, bez okien, co może sugerować, że scena ma miejsce nocą lub wcześnie rano. Święty stoi wyprostowany, lewą ręką wskazuje w kierunku widza, prawą przyciska do piersi, a palce są ułożone w charakterystyczny sposób, jak u większości modeli El Greca. Hiacynt spogląda ku górze, gdzie objawiła mu się Madonna. Z układu rąk można wnioskować, że prowadzi on dialog, być może tłumacząc, iż nie jest godzien spełnić prośbę. Za jego plecami widoczny jest masywny filar oraz posadzka. W tle, po lewej stronie kolumny, znajduje się mroczna rzeźba, prawdopodobnie przedstawiająca biskupa, kapłana lub innego dostojnika kościelnego.

W prawym górnym rogu, na dużej ciemnej chmurze, siedzi Madonna. Ubrana jest w czerwoną suknię, która zakrywa jej nogi. Na ramionach ma zarzucony niebieski płaszcz z kapturem, który zakrywa jej głowę. Na kolanach trzyma nagie, złotowłose Dzieciątko, które wydaje się wspinać po jej rękach, a ona prawą ręką przytrzymuje jego stópkę.

Inne wersje

Znane są dwie wersje „Adoracji Madonny z Dzieciątkiem przez świętego Hiacynta”. Wersja znajdująca się w Memorial Art Gallery jest prawdopodobnie kopią większej wersji (158,4 × 98,7 cm), która znajduje się w Barnes Foundation w Merion w Pensylwanii. Obie wersje datowane są przez José Gudiola na lata 1608–1614. Harold Wethey umieszcza powstanie obu dzieł w okresie 1605–1610.