Adoracja Dzieciątka Jezus

Obraz Adoracja Dzieciątka Jezus jest dziełem anonimowego twórcy, znanego jako Mistrz Ołtarza z Trzeboni, który działał na obszarze południowych Czech. To dzieło reprezentuje gotyckie malarstwo tablicowe i stanowi wczesny przykład nurtu w malarstwie oraz rzeźbie gotyckiej z przełomu XIV i XV wieku, znanego jako styl piękny. Obraz znajduje się w zbiorach Alsovej Jihoceskiej Galerii w Hluboce nad Wełtawa (Czechy).

Opis

Obraz, wykonany techniką tempery na posrebrzanej desce, przedstawia popularny w sztuce gotyckiej temat związany z Bożym Narodzeniem, ukazując Maryję modlącą się do Dzieciątka Jezus. Centralnym elementem kompozycji jest zniszczona drewniana szopa, w której pełna wdzięku Maryja, przedstawiona jako młoda kobieta w srebrzysto-błękitnym płaszczu z czerwoną podszewką, klęczy na ozdobnej, haftowanej poduszce. Dzieciątko, owinięte w pieluszki, leży w żłobie, a za Matką Boską siedzi zamyślony święty Józef, który opiera lewą dłoń na koronkowej chuście zawieszonej na parkanie. Po prawej stronie obrazu widoczne są dwie grupy pasterzy o dość krępych sylwetkach; jedna z grup reaguje na wieść przynoszoną przez anioła, ukazanego w górnym prawym rogu, podczas gdy druga podąża do szopy. Między nimi znajduje się zwarte stado zwierząt: woły, owce, świnie i kozy, a na dachu szopy siedzą liczne ptaki.

Obraz Adoracja Dzieciątka Jezus zawiera wiele przeciwstawnych cech. Hieratyczne zestawienie głównej treści z otoczeniem szczególnie uwidacznia kontrast między tytułową sceną a grupą pasterzy. Dalsze przeciwieństwa pojawiają się w zestawieniu elementów realistycznych z idealnymi, przestrzenności z dekoracyjnym kompozycjonowaniem oraz statyczności z dynamizmem. Postaci Maryi i Dzieciątka charakteryzują się wdziękiem i pięknem, a ich twarze, delikatne dłonie Maryi oraz nóżki Jezusa są wysoce wysublimowane. Anioł trzymający banderolę również ma idealizowaną twarz. W przeciwieństwie do nich, pozy i rysy Józefa oraz grupy pasterzy zdradzają „chłopski”, nieco szorstki typ, ale ich postawy są bardziej naturalne, a twarze indywidualne. Artysta wykazał się dbałością o kostiumologię i różnorodność kolorystyczną. Przykład ten ilustruje wpisanie w biblijny wątek przedstawicieli jednego ze stanów społecznych – chłopów, co jest charakterystyczne dla Mistrza Ołtarza z Trzeboni, który w swoim głównym dziele – ołtarzu z Trzeboni – również ukazał przedstawicieli rycerstwa.