Adonis
Adonis (gr. Ἄδωνις Adōnis, łac. Adonis) to postać z mitologii greckiej, znana jako boski obiekt kultu i czci. Był on niezwykle przystojnym młodzieńcem, który zyskał szczególne upodobanie bogini Afrodyty. Zgodnie z relacją Hezjoda (około 701 r. p.n.e.), Adonis był synem Fojniksa i Alfesibei. W późniejszych wersjach mitu pojawia się informacja, że był dzieckiem Myrry, która miała kazirodczy związek z Kinyrasem lub Tejasem.
Pochodzenie kultu
Kult Adonisa dotarł do Grecji w okresie archaicznym z Bliskiego Wschodu. Jego imię pochodzi od fenickiego słowa adon, co oznacza „pan”, porównywanego z hebrajskim adonai. Grecy, nie rozumiejąc semickiego tytułu, błędnie przyjęli go za imię własne.
Okoliczności narodzin Adonisa
Tejas był królem Syrii. Razem z żoną (nieznaną z imienia) mieli córkę Myrrę, która była tak piękna, że jej matka chwaliła się, iż jest ładniejsza od Afrodyty. To sprowadziło gniew bogini, która zesłała na Myrrę pragnienie kazirodczego związku z jej ojcem. Dzięki pomocy piastunki Hippolity, Myrra oszukała Tejasa przez dwanaście nocy. Gdy ojciec odkrył prawdę, chciał zabić córkę. Myrra, uciekając, błagała bogów o ratunek, a ci zamienili ją w drzewo mirtowe, z którego sączy się żywica znana jako „łzy Mirry”. Kiedy Afrodyta odpoczywała pod drzewem, pień pękł, a na świat przyszedł Adonis. Bogini wzięła go w ramiona, co przyniosło jej wiele bólu. To była zemsta Myrry. W innej wersji mitu zamiast Tejasa występuje król Cypru, Kinyras, a Myrra jest jego córką, co może wyjaśniać lokalizację kultu Adonisa na Cyprze. Przy porodzie asystowała bogini Ejlejtyja.
Narodziny, życie i śmierć Adonisa
Po dziesięciu miesiącach (księżycowych), kora na drzewie mirtowym pękła, a z rośliny wydobyło się niemowlę o niespotykanej urodzie. Afrodyta nazwała go Adonisem (co w semickim oznacza „pan”). W tajemnicy powierzyła go pod opiekę Persefonie. Gdy Adonis dorósł do wieku młodzieńczego, Afrodyta pragnęła go odzyskać, jednak Persefona również zakochała się w nim i nie chciała go oddać. Ares, dowiedziawszy się o sporze (być może z ust Persefony), wysłał na Adonisa potężnego dzika, który zadał mu śmiertelną ranę. Z kropli krwi, które spadły na ziemię, wyrosły kwiaty znane jako adonisy (miłki). Afrodyta odnalazła umierającego Adonisa i poprosiła Zeusa o przywrócenie go do życia. Persefona nie zgadzała się na to, twierdząc, że Adonis zmarł i teraz należy do królestwa umarłych. Zeus (w niektórych wersjach mitu muza Kalliope) wskrzesił Adonisa, decydując, że spędzi on jedną trzecią roku z Persefoną, jedną trzecią z Afrodytą i jedną trzecią tam, gdzie zechce. Adonis zawsze wybierał Afrodytę.
Adonie
Uroczystości związane z Adonisem upamiętniały jego śmierć oraz zmartwychwstanie. W trakcie tych obchodów stawiano tzw. „ogródki Adonisa”.
Przypisy
Bibliografia
Zygmunt Kubiak: Mitologia Greków i Rzymian. Warszawa: Świat Książki, 2005. ISBN 83-247-0125-7. Brak numerów stron w książce
Oswyn Murray: Narodziny Grecji. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2004. ISBN 83-7337-856-1. Brak numerów stron w książce
Jan Parandowski: Mitologia: Wierzenia i podania Greków i Rzymian. Warszawa: Czytelnik, 1967. Brak numerów stron w książce
Stanisław Stabryła: Złote jabłka Afrodyty: Greckie legendy o miłości. Warszawa: Czytelnik, 2007. ISBN 978-83-07-03121-7. Brak numerów stron w książce