Adolf Adam Wojdat (urodzony 26 września 1882 w majątku Lelarwiszki, zmarł między 4 a 7 kwietnia 1940 w Katyniu) był kapitanem piechoty Wojska Polskiego oraz kawalerem Orderu Virtuti Militari.
Życiorys
Wojdat przyszedł na świat 26 września 1882 roku w Lelarwiskach, w gminie Wilkija w ówczesnym powiecie kowieńskim guberni kowieńskiej, w rodzinie Józefa i Stefanii z Bujwidów. W 1894 roku rozpoczął edukację w polskim gimnazjum w Kownie, jednak w 1900 roku, będąc uczniem szóstej klasy, postanowił opuścić szkołę. W 1902 roku zdał egzamin z zakresu szóstej klasy korpusu kadetów, co uprawniało go do odbycia rocznej służby wojskowej. W tym samym roku wstąpił do armii rosyjskiej jako wolontariusz, ale po roku z niej zrezygnował i znalazł zatrudnienie w kowieńskiej Izbie Skarbowej jako urzędnik.
22 sierpnia 1914 roku został zmobilizowany do armii rosyjskiej. 26 kwietnia 1915 roku ukończył Szkołę Wojskową w Kijowie, uzyskując stopień chorążego, a 7 czerwca tego samego roku został przydzielony do 407 Sarańskiego Pułku Piechoty na froncie południowo-zachodnim. 15 lipca 1916 roku odniósł rany w pobliżu wsi Studinowo na Wołyniu. 31 stycznia 1917 roku dostał się do niewoli niemieckiej, jednak dzięki interwencji Polaka – oficera armii austro-węgierskiej, został przekazany Austriakom, u których przebywał do października 1918 roku. Po powrocie na Litwę wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej, jednak został aresztowany za działalność konspiracyjną i osadzony w więzieniu w Kownie.
Po ucieczce z więzienia, dołączył do Wojska Polskiego. Po weryfikacji otrzymał stopień kapitana i został skierowany do dowództwa Frontu Litewsko-Białoruskiego. Od marca 1920 roku służył w Kowieńskim Pułku Strzelców.
W okresie międzywojennym, do 1924 roku, był w 77 pułku piechoty. 20 czerwca 1923 roku zdał egzamin maturalny przed Komisją Egzaminacyjną przy Dowództwie Okręgu Korpusu Nr III. 7 kwietnia 1925 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza. 31 października 1927 roku przeszedł z 77 pp do 61 pułku piechoty w Bydgoszczy, gdzie objął stanowisko dowódcy kompanii. 28 stycznia 1929 roku został zwolniony z zajmowanego stanowiska i skierowany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII, a 31 marca tego samego roku przeszedł w stan spoczynku. W 1932 roku przeniósł się z Lublina do Wilna, gdzie zamieszkał przy ul. Moniuszki 6/8 m. 40. W 1934 roku, jako oficer w stanie spoczynku, był zarejestrowany w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Wilno Miasto, mając przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr III i był „przewidziany do użycia w czasie wojny”.
W trakcie kampanii wrześniowej 1939 roku dostał się do sowieckiej niewoli i przebywał w obozie w Kozielsku. Wiosną 1940 roku został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Katyniu, gdzie został pochowany (widnieje na liście z 5 kwietnia 1940, poz. 11). Od 28 lipca 2000 roku jego miejsce spoczynku znajduje się na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.
5 października 2007 roku minister obrony narodowej Aleksander Szczygło pośmiertnie nadał mu stopień majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, podczas uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
W życiu osobistym pozostawał w separacji z żoną i miał córkę Angelikę (urodzoną 17 kwietnia 1917 roku). W 1948 roku jego matka Stefania oraz brat Paweł zostali deportowani na Syberię, a rok później matka zmarła w Igarce.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 5844
- Krzyż Walecznych nr 16515
- Srebrny Krzyż Zasługi nr 7692 – 10 listopada 1928
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
Zobacz też
- jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
- obozy NKWD dla jeńców polskich
- ofiary zbrodni katyńskiej – zamordowani w Katyniu
- zbrodnia katyńska
Przypisy
Bibliografia
- Wojdat Adolf. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari, sygn. I.482.56-4734 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-04].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
- Kazimierz Banaszek, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki: Kawalerowie Orderu Virtuti Militari w mogiłach katyńskich. Warszawa: Kapituła Orderu Wojennego Virtuti Militari, 2000. ISBN 83-87893-79-X.
- Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
- Aldona Matulkaitė: Igarkos tremtiniai. Wilno: Atkula, 1998. ISBN 99-86536-26-X.