Adolf Sternschuss (ur. 15 czerwca 1873 w Ditkowcach, zm. 25 października 1915 pod Kukłami) – był polskim prawnikiem, urzędnikiem skarbowym w armii Austro-Węgier, kolekcjonerem dzieł sztuki oraz żołnierzem piechoty w Legionach Polskich.
Życiorys
Urodził się 15 czerwca 1873 roku w Ditkowcach. Należał do narodowości żydowskiej i pochodził z renomowanej rodziny; jego ojcem był lekarz Adolf (1835-1913), właściciel Ditkowiec, a matką Róża z domu Goldhaber. Miał dwóch braci: Jana Salomona (ur. 1870) i Michała (ur. 1871, lekarz oficer), którzy nosili nazwisko Sternschuss-Staniewski, oraz siostrę Elżbietę (ur. 1880).
Swoje wykształcenie zdobywał w gimnazjum w Tarnopolu, a następnie w Gimnazjum św. Jacka w Krakowie. W 1895 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1896 roku otrzymał tytuł doktora praw. Od tego czasu pracował w C. K. Prokuratorii Skarbu we Lwowie jako koncepista, a od około 1897 roku był przydzielony do Krakowa. W tamtejszej Ekspozyturze pracował od 1899 roku jako adiunkt, a od 1907 roku jako sekretarz. W latach 1909-1914 pełnił funkcję radcy prokuratorii skarbu w C. K. Prokuratorii Skarbu we Lwowie, a do końca życia był nadradcą skarbu.
W 1890 roku został powołany do C. K. Armii, gdzie 1 stycznia 1892 roku awansował na porucznika w rezerwie piechoty, przydzielony do 13 pułku piechoty w Krakowie.
Sternschuss aktywnie uczestniczył w życiu społecznym i artystycznym Lwowa. Działał w Stałych Drużynach Sokoła oraz kolekcjonował pamiątki narodowe i dzieła sztuki, zdobywając uznanie jako znawca sztuki. Od 1904 roku współpracował z Zenonem Przesmyckim przy edycji dzieł Cypriana Kamila Norwida, której druk rozpoczęto w 1911 roku. Sternschuss zajmował się typografią, sprawami prawnymi i zbieraniem materiałów; dzięki jego staraniom Marian Sokołowski przekazał wydawcom swoją korespondencję z Norwidem. Był również współwłaścicielem Swoszowic.
Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii austriackiej, gdzie uzyskał stopień nadporucznika. Po złożeniu wniosku o przeniesienie do Legionów Polskich 19 października 1914 roku, został skierowany do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego w Piotrkowie. Od czerwca 1915 roku służył na froncie jako żołnierz 3 kompanii III batalionu 1 pułku piechoty w składzie I Brygady. Po podjęciu decyzji o rezygnacji ze stopnia oficerskiego służył jako szeregowiec. W lipcu i sierpniu 1915 roku odniósł kontuzję w bitwie pod Jastkowem i przeszedł leczenie w Krakowie. Mimo kontuzji powrócił do służby, awansując na sierżanta. Brał udział w walkach na Polesiu, w tym pod Kostiuchnówką, Wólką Hałuzińską, Haluziem, Maniewiczami i Jabłonką. Zginął 25 października 1915 roku, trafiony w okopie podczas bitwy pod Kukłami nad Styrem na Wołyniu. Został pochowany w pobliżu stacji kolejowej w Maniewiczach.
W swoim testamencie postanowił, aby jego zbiory dzieł malarskich i sztuki (w tym prace M. Gierymskiego, J. Matejki, A. Kotsisa, C.K. Norwida, J. Kossaka, M. Gottlieba) zostały przekazane do Muzeum Narodowego w Krakowie. Pośmiertnie awansowano go na stopień porucznika piechoty. W 1918 roku powstał medal poświęcony jego pamięci, zaprojektowany przez Antoniego Procajłowicza.
Publikacje
Dom Jana Matejki z 6 rycinami (1898)
Godła domów krakowskich (1899)
Antoni Procajłowicz: Ex libris A. Sternschuss (1904)
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 7255 – pośmiertnie (1922)
Krzyż Niepodległości – pośmiertnie (1933)
austro-węgierskie
Brązowy Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Sił Zbrojnych i Żandarmerii
Medal Jubileuszowy Pamiątkowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Krzyż Jubileuszowy dla Cywilnych Funkcjonariuszów Państwowych
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Marek Gałęzowski, Sternschuss Adolf [w:] Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów pochodzenia żydowskiego w Legionach Polskich, z przedmową Richarda Pipesa, Warszawa 2010, wyd. IPN, s. 600-604.