Adolf Rothe

Adolf Mikołaj Rothe

Adolf Mikołaj Rothe (6 grudnia 1832 w Zgierzu – 6 lutego 1903 w Warszawie) był polskim lekarzem psychiatrą, historykiem medycyny oraz naczelnym lekarzem szpitali psychiatrycznych w Polsce. Znany jest jako jeden z twórców szpitala psychiatrycznego w Tworkach, który został zbudowany w 1891 roku.

Życiorys

Był synem kupca Jana Gothilfa oraz Augusty Rozalii z Kergerów. Jego ojciec pełnił również funkcję nauczyciela w szkole elementarnej w Zgierzu. Kształcił się w szkole realnej w Łodzi w latach 1845-1849, a następnie uczęszczał do gimnazjum realnego w Warszawie od 1849 do 1853 roku. Studia medyczne odbył w Sankt Petersburgu, w Akademii Medyko-Chirurgicznej, gdzie uzyskał dyplom lekarza w 1859 roku. Dwa lata później, 1 czerwca 1861 roku, obronił dysertację zatytułowaną O krachmalewidnom pererożdenii („O zwyrodnieniu skrobiowatym”), co zaowocowało przyznaniem mu tytułu doktora.

W 1859 roku został ordynatorem Szpitala dla Robotników w Petersburgu. Po trzech latach przeniósł się do Kamieńca Podolskiego, gdzie został naczelnym lekarzem lokalnego szpitala miejskiego oraz członkiem gubernialnego Urzędu Lekarskiego. Wprowadził nowoczesne metody leczenia w kilkunastołóżkowym oddziale psychiatrycznym, w tym zniósł krępowanie pacjentów, stosując terapie oparte na pracy.

Od 1867 roku był naczelnym lekarzem w dwóch warszawskich zakładach psychiatrycznych, przyczyniając się do ich rozbudowy: w męskim szpitalu św. Jana Bożego (do 1896 roku) oraz w żeńskim Oddziale dla Obłąkanych Kobiet przy szpitalu Dzieciątka Jezus (do 1887 roku). W tym czasie pracował w komisji zajmującej się reorganizacją zakładów psychiatrycznych, zbierając przez cztery miesiące materiały w Europie Zachodniej na temat nowoczesnego podejścia do psychiatrii, a także brał udział w organizacji nowego szpitala w Tworkach. Od 1877 roku angażował się społecznie w warszawskim domu dla starców i sierot, a od 1879 roku również w podobnej instytucji prowadzonej przez ewangelików.

Rothe był członkiem wielu towarzystw, w tym Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego (1864), Towarzystwa Naukowego Krakowskiego (1864), Deutsche Gesellschaft für Psychiatrie (1869) oraz Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego (1869).

Życie osobiste Rothego związane było z Melanią z domu Trankler. Z tego małżeństwa urodziły się trzy córki: Zofia, która poślubiła kupca Landmanna, Adelma (1865–1897), zamężna za pastorem Ernstem Uthke, oraz Aleksandra, która wyszła za mąż za lekarza z Sosnowca, Pfabe. Jego syn Aleksander został wydziedziczony przez ojca z powodu „hulaszczego życia” i wyemigrował do Ameryki.

Adolf Mikołaj Rothe został pochowany na Cmentarzu Ewangelicko-Augsburskim w Warszawie.

Dorobek naukowy

W dorobku Adolfa Rothego znajdują się liczne publikacje dotyczące psychiatrii klinicznej i społecznej, w tym psychiatrii sądowej oraz problematyki alkoholizmu. W 1882 roku jako pierwszy opublikował dane statystyczne dotyczące spożycia alkoholu na ziemiach polskich. Jest autorem kilku podręczników dotyczących psychiatrii, prac o historii psychiatrii oraz studiów psychologicznych, w tym pierwszych w Polsce prac z zakresu psychopatobiografii dotyczących Torquato Tasso, Iwana Groźnego oraz króla Leara.

Na łamach „Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie” relacjonował polskie i rosyjskie piśmiennictwo psychiatryczne.

Wybrane prace

О крахмаловидном перерождении. Санкт-Петербург: тип. Я. Трея, 1861

Bielnica (Leukemia). Spostrzeżenie ze szpitala kamienieckiego. Rozmaitości lekarskie ss. 72-75 (1862)

Przymiot trzeciorzędny i zwężenie krtani. Rozmaitości lekarskie ss. 83-87 (1862)

Rzadki przypadek nieprawidłowego rozwoju ciała ludzkiego. Tygodnik Lekarski nr 31 (1863)

Rothe, Rolle. Nieład ruchów postępowy powikłany wolem. Tygodnik Lekarski nr 6 (1864)

Statystyka przelewania krwi. Tygodnik Lekarski 18 (42), ss. 332-333, 1864

Krótki rys historii psychiatryi. Tygodnik Lekarski 18 (6), ss. 45-47, 1864

Bezwład ogólny postępowy (Dementia paralytica). Rozprawa czytana na posiedzeniu tow. lek. podolskich 16 listopada, 1 i 15 grudnia 1863. Przegląd Lekarski Nr 22, 24, 27, 28, 30, 32 (1864)

Materyały do topografii lekarskiej i hygieny gub. podolskiej. Sprawozdanie z czynności lekarskiej przy szpitalu miejskim w Kamieńcu Podolskim za r. 1863, tj. od grudnia 1862 do 1 grudnia 1863. Tygodnik Lekarski nr 16-18, 1865

Das Hospital St. Johanni a Deo oder die Irrenanstalt für männliche Kranke in Warschau. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und Psychisch-gerichtliche Medicin 25, ss. 625-651, 1868

O prizrienii umaliszennych i ustrojstwie dla nich zawiedienij. Warszawa, 1868

Sprawozdanie z czynności lekarskiéj w warszawskich zakładach dla obłąkanych t. j. w szpitalu Sgo. Jana Bożego (dla mężczyzn) z oddzialem przy szpitalu D. Jezus (dla kobiet dotkniętych cierpieniem umysłowym i padaczką) za r. 1867 i 1868. Gazeta Lekarska 5 i 7 (1868/69)

Gheel. Gazeta Lekarska 6, s. 474 (1869)

Obłąkanie udawane. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 62, s. 410 (1869)

O pielęgnowaniu obłąkanych i o urządzaniu dla nich zakładów. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 61, s. 8, 63 (1869)

Zmiany zaszłe w pierwotnym planie centralnego zakładu dla obłąkanych pod Warszawą. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 61, s. 167 (1869)

O leczeniu i pielęgnowaniu obłąkanych w czasach dawniejszych i teraźniejszych. Gazeta Lekarska 10, ss. 609; 641; 673; 694 (1871)

O rozporządzalności i o poczytalności winy. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 65, s. 67, 70 (1871)

Opinia sądowo-lekarska w sprawie przeciwko J. K. obwinionemu o zabójstwo żony. Melancholia activa. Gazeta Lekarska 13, s. 593, 614, 632 (1872)

Die russische Gesetzgebung in Beziehung auf Geisteskranke. Psychiat. Centralbl. 6, ss. 125; 138 (1876)

Obłąkanie padaczkowe (mania epileptica v. epilepsia larvata; epileptisches Irresein). Dochodzenie sądowo-lekarskie w sprawie p. R., obwinionego o zabójstwo matki i ciężkie uszkodzenie brata. Medycyna 5, Nr 31-33, ss. 485; 501; 523 (1877)

Psychiat. Centralbl. 7, 41; 63 (1877)

Torquato Tasso. Eine psychiatrische Studie. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie 35 (1878)

Psychopathologia forensis czyli nauka o chorobach umysłowych: w zastosowaniu do sądownictwa a w szczególności do praw obowiązujących w Królestwie Polskim i w Galicyi. Kraków 1879

Przyczynek do psychiatryi praktycznej, oparty na dziesięcioletnim doświadczeniu w warszawskich zakładach dla obłąkanych w latach 1867 do 1876. Na pamiątkę rocznicy 150-lecia istnienia Szpitala S-go Jana Bożego w Warszawie. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 75, ss. 459-567 (1879)

Król Lear, studyum psychologiczne. Warszawa, druk W. Dębskiego, 1879 44 ss.

Alkoholizm, czyli otrucie wyskokowe jego wpływ na rozwój i pomnożenie się chorób umysłowych w kraju i zagranicą. Gazeta Lekarska (1882)

Znaczenie statystyki zakładowej. Cele i dążności psychiatrii praktycznej. Gazeta Lekarska 2, ss. 540; 562; 601; 621 (1882)

Podstawy psychiatrii współczesnej. Gazeta Lekarska 4, ss. 877; 907; 922; 944 (1884)

Paraldehyd, nowy środek nasenny i kojący. Gazeta Lekarska Nr 13 (1884)

Psychiatria czyli nauka o chorobach umysłowych. Druk K. Kowalewskiego, 1885

Злоупотребление спиртными напитками в Царстве Польском в сравнении с другими странами. [Санкт-Петербург]: тип. М.М. Стасюлевича, ценз. 1887

К истории и статистике душевнобольных в Царстве Польском, 1887

Dr. med. W. Ch. Kandynski. Nekrolog. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie und Psychisch-gerichtliche Medicin 4, ss. 550-551 (1890)

Rys dziejów psychiatrii w Polsce. Pamiętnik Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 88, ss. 499; 734 (1892)

Rys dziejów psychiatrii w Polsce. Warszawa: skł. gł. w Księgarni Teodora Paprockiego, 1893

История психиатрии в России и Польше. Харьков: Журн. „Арх. психиатрии, нейрологии и судеб. психопатологии”, 1893

Geschichte der Psychiatrie in Russland. Leipzig-Wien, 1895

Geschichte der Psychiatrie in Polen. Leipzig-Wien, 1896

Nekrolog Aleksej Jakowlewitsch Koschewnikow. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie 59, ss. 190-191, 1902

Aus der russischen Gesellschaft zum Schutze der Volksgesundheit; Arbeiten aus der Kommission zur Lösung der Alkoholfrage. Alkoholismus 3, ss. 223-250, 1902