Adolf Noreen

Adolf Gotthard Noreen (wym. [’nure:n]) urodził się 13 marca 1854 roku w Östra Emtervik, w gminie Sunne, a zmarł 13 czerwca 1925 roku w Uppsali. Był szwedzkim germanistą, specjalizującym się w językach skandynawskich.

Życie

Po ukończeniu studiów filologicznych na Uniwersytecie w Uppsali, Noreen uzyskał doktorat w 1877 roku i rozpoczął pracę jako wykładowca na swojej macierzystej uczelni. W 1879 roku, podczas stypendium w Lipsku, miał okazję zapoznać się z metodami młodogramatycznymi, którym pozostał wierny przez resztę swojego życia. Propagował te zasady zarówno w swoich publikacjach, jak i w wykładach, na przykład w 1882 roku wygłosił odczyty w Towarzystwie Językoznawczym (Språkvetenskapliga Sällskapet i Uppsala), gdzie omawiał najnowsze osiągnięcia w badaniach nad apofonią germańską. W 1919 roku został wybrany na członka Szwedzkiej Akademii Nauk.

Prace dialektologiczne

Początek kariery naukowej Noreena związany jest z dialektologią szwedzką, w której jako pierwszy zastosował metodę historyczno-porównawczą. Opublikował kilka monografii w tym zakresie, koncentrując się głównie na rozwoju fonetyki w dialektach wernakularnych w porównaniu z językiem literackim.

Prace skandynawistyczne

Noreen był pionierem w opisywaniu języków skandynawskich przy użyciu metod młodogramatycznych, szybko zdobywając uznanie jako autorytet w tej dziedzinie. Jego najważniejszym dziełem jest Altnordische Grammatik (tom 1: staroislandzki i staronorweski, Halle 1884; tom 2: staroszwedzki, Halle 1897-1904). Po opublikowaniu pierwszej części, Hermann Paul zaproponował Noreenowi napisanie tomu dotyczącego języków skandynawskich do swojej serii Grundriss der germanischen Philologie. Noreen przyjął tę propozycję i wydał w tej serii tom Geschichte der nordischen Sprachen, besonders in altnordischer Zeit (Strassburg 1889), który doczekał się kilku kolejnych wydań.

Vårt Språk

Najważniejszym dziełem Noreena jest Vårt Språk (’Nasz język’), które składa się z 7 tomów wydanych w latach 1903–1923. Pomimo ogromnej objętości, dzieło to pozostało niedokończone. W 1923 roku ukazał się niemiecki przekład fragmentów tej pracy pod (nieco przesadnym i mylącym) tytułem Einführung in die wissenschaftliche Betrachtung der Sprache. Beiträge zur Methode und Terminologie der Grammatik (Halle 1923).

Bibliografia

– Heinz, A.: Dzieje językoznawstwa w zarysie, Warszawa 1983.

– Hovdhaugen, E. et al.: The history of linguistics in the Nordic countries, Jyväskylä 2000.

– Buncler, A.: ‘Koncepcja przypadków Adolfa Noreena oraz jej wpływ na opis przypadków fińskich’, w: Prace Językoznawcze VII (2005), s. 13-21.

– Vakulenko, S.: ‘The Notion of Sememe in the Work of Adolf Noreen’, w: The Henry Sweet Society for the History of Linguistic Ideas Bulletin 44 (2005), s. 19-35.